Тэмдэглэл 69: Хүсэлтээр хичээл заана ～ Дүслэх урлагийн хичээл

Хүсэлт байвал, хичээл зааж болно!

Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүргийн Амгалан цогцолбор сургуульд очин 1-р анги 1, 2-р анги 1,3-р анги 1, 4-р ангийн 3 ангид тус тус хичээл ороод ирлээ. Энэ сургуульд анх очиж багаа болохоор сургууль, багш нарын талаар ойлголтгүй ч, хүүхдүүдтэй уулзана гэхээр сэтгэл хөдөлж байлаа.

    Хүүхдүүд үнэхээр хөөрхөн. Би өөрийгөө танилцуулан ”Хичээл заана аа” гэж хэлэхэд бүгдээрээ баярлацгаан Маюми багшаа хэмээн дуудацгаан, миний муухан монгол хэлийг сайн сонсон ойлгон надаас асуулт асууж байлаа. Хичээлдээ ч сайтар анхааран оролцон бүтээлээ сайн хийцгээж байсан. Хүүхдүүд ч хоорондоо харилцан бие биенээсээ суралцсан болов уу. Хичээл дууссан ч “Маюмаа багшаа дахин ирээрэй”, “Маюмаа багшаа баяртай” хэмээн хэлэхэд нь би их баяртай байсан.

　Анх уулзаж байгаа багш нар гэхэд, миний яриаг сонсон зарим нэг үгийг орчуулан өгч, хүүхдүүдтэйгээ хамтран хийн Японд ийм хөгжилтэй хичээл явагддаг юм уу хэмээн хэлэх багш хүртэл байлаа.

Хүүхдүүдтэйгээ хамтран туршиж үзэн Японы боловсролын заах аргаас суралцъя гэсэн багш нар үнэхээр цөөхөн байдаг. Хэрвээ ийм багш байдаг бол тэр сургуульд ямар нэгэн дэвшилт гарч цаашид хөгжих болов уу. Бас хүүхдүүд ч баяр хөөртэй байх болно гэж бодож байна. Харамсалтай нь ихэнх багш нар хичээл дундуур гарч явах нь олон. Одоогийн нөхцөл байдалд Японы заах аргаас иймэрхүү байдлаар шууд суралцах боломж тэр болгон байхгүй тохиолдолд хичээл хаяад гараад явах нь их харамсмаар. Японы заах аргаас танилцуулан сайн талыг нь монголд нэвтрүүлэх юмсан гэж өдөр болгон бодно.

　

Буцаж явах замд бага ангийн нэгэн сурагчтай яг тааралдлаа. Автобусны зогсоол дээр автобус хүлээн зогсох миний хажууд тэрээр аавтайгаа ярилцан..

-“Өнөөдөр Маюми багш зургийн хичээл хийсэн байхгүй юу. Маюми багшийг мэдэх үү?”

Гэсэнд ”Хэн? “ аав нь мэдэхгүй ээ.

-“Японоос ирсэн гадаад багш, хөгжилтэй байсан үүнийг хийсэн юм” гээд хөгжилтэйгээр үүргэвч-ээсээ гарган үзүүлэх охин. Охиныхоо хийснийг хараад

-“Хариад ээждээ үзүүлээрэй” хэмээн хэлэх аав охин хоёрыг хараад, өнөөдөр хичээл хийгээд их сайн боллоо хэмээн өөрийн эрхгүй бодсон.

Би сургуульд хайртай. Хүүхдүүдэд хайртай. Яагаад гэвэл хүүхдүүд байгаа сургууль дээр олон яриа өрнөх амьд орон зай байгаа болохоор... тэгээд бас хүүхдүүдийн баяр хөөр инээдээр бялхсан газар болохоор би дуртай.

Сургууль дээр очиход инээмсэглэх хүүхдүүдтэй уулзан, янз бүрийн яриа дэлгэх хүүхдүүдээс урам авдаг юм. Сэргээд л ирдэг. Тэд гайхалтай. Тийм болохоор хайртай.

Хэрвээ хүсэлт байвал би хичээл заахаар очих болно!

　

第69回　出前授業～図画工作編～

　依頼があれば、出前授業します！

　ウランバートル市バヤンズルフ地区アムラガン統合学校に行って、1年生1クラス・2年生1クラス・3年生1クラス・4年生3クラスの出前授業をしていきた。この学校は、初めていく学校だった。どんな学校で、どんな先生がいるのかも知らない。でも、すごく子どもたちに会えることにワクワクしてた。

　子どもたちは、本当にかわいい。自己紹介をして、「授業をするね。」と言うと、とっても喜んでくれ、私のことを「マユマー先生」と呼んでくれた。私が話す片言のモンゴル語を子どもたちは、一生懸命に聞いてくれ、質問をよくしてくれた。作品作りも一生懸命に集中してすることが出来た。子どもたち同士、作品を鑑賞し合うこともできた。授業が終わった後でも「マユマー先生、また来てね。」「マユマー先生、ばいばい」などたくさん言葉をくれた。うれしかった。

初めて会う学級担任の先生たちだったけれど、先生方も私が話していることをよく聞いてくださり、通訳をしてくださった。中には、子どもと一緒に作品作りをし、「日本では、こんなに楽しい授業をしているのか？」と言ってくださった先生もいる。子どもと同じ体験をし、日本の教育指導法を学ぼうとする先生は、本当に少ない。そういう先生のいる学校は、これから、伸びてくるだろう。そして、子どもたちも幸せだと思う。残念なことに多くの先生は、長さの違いはあれども、教室から出て行ってしまう。このモンゴルで、日本の指導法を体験できる機会は、本当に少ないのに。。。もったいないと思う。日本の指導法を知り、いいところをモンゴルの教育に取り入れていって欲しいと日々、思っている。

帰り道、ちょうど低学年の子どもの下校と重なった。帰りのバス停でお迎えに来たお父さんと子どもが、たまたま、バスを待つ私の隣で話をしていた。

「今日ね、マユマー先生が図工の授業をしてくれたよ。マユマー先生、知ってる？」

と話す子ども。

「誰？」

と聞くお父さん。（そら、お父さんは知らないですよ。。。）

「日本から来た外国人の先生。楽しかったよ。これを作ったんだ。」

と得意気に話し、作品をリュックサックから出して見せる子ども。作品を見て、

「帰ったらお母さんにも見せようね。」

と優しく微笑むお父さん。

こんな親子を見ると、出前授業をやってよかったと思う。

　私は、学校が好きだ。子どもたちが好きだ。なぜならば、子どものいる学校は、言葉がたくさん飛び交い、生きている空間だからだ。そして、子どもたちの笑顔があふれている場所だからだ。学校に行くと、笑顔の子どもたちに会い、いろいろと話しかけてくれる子どもたちと触れ合うと、パワーがもらえる。元気になれる。子どもたちには、そんな不思議なパワーがある。だから、好きだ。

　依頼があれば、出前授業します！

Тэмдэглэл 68: Тусгай боловсролын чиглэлээр 25-р сургууль дээр ажиллаж буй Япон эмэгтэй...

    Монголд олон орны янз бүрийн салбарын сайн дурын ажилтнууд ажилладаг. JICA (Жайка) ч гэсэн түүний нэг нь. ЖАЙКА-аас гадна Японы хувийн хэвшлээс томилогдон ажиллаж буй сайн дурын хүмүүс ч бий. Өнөөдөр би тэд нарын нэг болох NISVA гэдэг байгууллагаас 25 –р сургууль дээр жил хагас ажиллаж байгаа нэг эмэгтэйн талаар танилцуулъя гэж бодлоо.

    25 –р сургууль нь Монголд оюун ухааны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд сурдаг тусгай сургууль гэж тооцогддог. Бас, Монголд дауны синдромтой хүүхдүүдийн анги байдаг цорын ганц сургууль. Тэрхүү дауны синдромтой хүүхдүүдийн ангид 60 эргэм насны нэг эмэгтэй ажиллаж байлаа. Тэр эмэгтэй Монголоор ганц үг мэдэхгүй ч ирээд л шууд ажиллаж эхэлсэн гэж бодохоор гайхмаар, бас хүндэлмээр.

    Японд байхдаа ч дауны синдромтой хүүхдүүд болон тусгай ангийн хүүхдүүдтэй ажиллаж байсан туршлагатай байсан учир 25 –р сургуулийн багш нар түүнээс сурах зүйл их байсан болов уу.

    Өдөр бүр хүүхдүүдэд “Ангид хог хаяж болохгүй. Өөрөө хий.” гэж хэдэн мянган удаа давтаж хэлдэг гэнэ. “Би чинь хог түүгч эмээ байхгүй юу“. “Хүүхдүүдийн дунд бүр [ӨӨРӨӨ] гэсэн үг модонд ороод байгаа шүү.” гээд тэр инээж байлаа. Хүүхдүүд болон багш нарт өөрөө хийж үзүүлэнгээ байнга л “ӨӨРӨӨ,ӨӨРӨӨ” гээд л хэлдэг байсан байхдаа. Хүүхдүүдийн дунд энэ үг амны уншлага болно гэдэг гайхмаар зүйл. Өдөр бүр өөрийнхөө үйлдэл, үйл хөдөлгөөнөөрөө бусдад үлгэр дуурайл болж, зааж сургаж байнаа гэдэг үнэхээр биширмээр. Мэдээж зөвхөн хогны асуудал төдий бус бусад олон зүйлийг хийж хэрэгжүүлж, үзүүлж, зааж сургасаар ирсэн бизээ. Хажууд нь хамт байсаар ирсэн хүүхдүүд, багш нарт ч ихээхэн нөлөө үзүүлсэн болов уу.  

   “ Огт дуугардаггүй байсан хүүхэд гадаа явж байтал намайг [Бааяа] ( Монголоор багш гэсэн үг ) гэж дуудсан шүү” гэж тэр эмэгтэйг нэг өдөр хэлэхэд миний сэтгэл их хөдөлж билээ. Сургууль дотор биш огт өөр газар тааралдсан ч гэсэн түүнийг Багшаа гэж хүлээн зөвшөөрч байна гэдэг бол үнэхээр сайхан. Тэр хүүхдийн хувьд энэ Япон эмэгтэй түүний хайртай багш нь гэсэн үг шүү дээ. Багш хүнд үүнээс илүү жаргал гэж үгүй.

   Тэр эмэгтэй “IEP ганцаарчилсан сургалтын хөтөлбөр” –д ч гэсэн оролцсон байлаа. Энэ хөтөлбөр нь Монголын тусгай боловсролд зайлшгүй чухал санаа тул олон багш нар энэ талаар мэдэж аваасай гэж хүсч байна. 

     Монгол дахь дауны синдромтой хүүхдүүдийн орчин, нөхцөл байдал тийм ч сайнгүй бололтой юм. Ийм өвчтөй хүүхдүүд нь сул дорой, богино насалдаг, оюуны хөгжил муу зэрэг олон буруу ойлголтууд байдаг бөгөөд тэдний байгаа орчин нь тухайн хүүхдийн хөгжилд саад болох тохиолдол ч цөөнгүй гэх. Жил хагас орчим Монголын дауны синдромтой хүүхдүүдтэй ажиллаж ирсэн тэрээр “ Хүүхэд өөрөө бие сэтгэлээрээ хөгжилтэй гэж мэдэрч байгаа тэр л амьдралаараа амьдраасай гэж хүсч байна” гээд бас “ [ Хүүхэд бүрийн жижигхэн өөрчлөлт буюу хөгжил] – г олж харахдаа би их дуртай” гэж хэлж билээ.

   Түүний ажиллах хугацаа нь дуусч Япон руугаа буцна. Гэвч, түүний 25 – р сургууль дээр ажилласан сар өдрүүд нь Монголын тусгай боловсролд томоохон мөрөө үлдээжээ. Цаашдаа ч энэ салбарт хувь нэмэр оруулна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Гайхалтай сайн ажилласан танд баярлалаа бас амжилт хүсье.  

　

第68回　特別支援教育現場で活動する日本人…第25番学校

　モンゴルでは、様々な国から様々な職種のボランティアが活動をされている。ＪＩＣＡもその1つ。同じ日本からでも、ＪＩＣＡ以外の民間団体から派遣されているボランティアもいる。今日は、その中の1人、第25番学校で1年半の活動をしたＮＩＳＶＡから派遣された1人の女性を紹介したいと思う。

　第25番学校は、モンゴルでは知的障害の子どもたちが通う特別支援学校と位置づけされている。そして、モンゴルでは唯一のダウン症学級がある、珍しい学校だ。そのダウン症学級で、60を過ぎた1人の女性が奮闘していた。彼女は、モンゴル語を全く知らない状態で来蒙し、すぐに活動をしたというからすごい。それだけでも、頭が下がります。

　彼女は、日本でも教育現場でダウン症児をはじめ、特別支援を要する子どもたちと関わって、教育活動をされてきた方なので、第25番学校の先生方は、学ぶこともきっとたくさんあっただろう。

「教室にゴミを捨ててはいけません。自分でしなさい。」と日々繰り返し、子どもたちに指導してきたそうだ。「私はゴミ拾いおばさんです。」「子どもたちの間で、『ウーロ（自分で）』が流行語になってしまいました。」と彼女は笑って言う。自分自身が実践して、子どもたち、先生たちに見せ、その度に「自分で、自分で」と言っていたのだろう。子どもたちの間で流行語になるというのは、本当にすごいことだと思う。自分自身で行動して、姿勢を見せ、指導することを現場で日々行っているのだから、本当に素晴らしい。もちろん、ゴミの問題だけではない。様々な問題について、実行し、見せ、指導してこられてきたことだろう。その姿をそばで見てきた子どもたち、先生に与える影響は大きいだろう。

　ある日、彼女は言った。「言葉の無かった子が『バイヤー（バクシ：先生という意味のモンゴル語）』と（学校の）外で、声をかけてくれました。」と。。。それを聞いて、私は鳥肌が立った。ものすごく感動をした。学校の中ではなく、外で会っても、先生と認めてくれていることの素晴らしさ。何よりも、その子にとって、彼女はかけがえのない先生だということなのだから。。。先生冥利につきる。

「ＩＥＰ個別教育計画」にも彼女は参加されていた。「ＩＥＰ」の考え方は、これからのモンゴルの特別支援教育に必要不可欠な考え方なので、多くの先生方に学んでほしいと思う。

モンゴルでのダウン症の子どもを取り巻く環境は複雑のようだ。ダウンの子どもは、弱い、短命、知的に低いなどなど、多くの誤解があり、作られた環境が子どもたちの成長を妨げてしまっていることもあるようだ。1年半、モンゴルのダウン症児と関わってきた彼女は言う「彼ら自身が楽しいと感じられる人生を送って欲しい」と。そして、「『子どもたちの小さな小さな変化=成長』それを見つけるのが大好き！」と。

　彼女は任期が終わり、日本に戻られる。でも、彼女が第25番学校で奮闘した日々は、モンゴルの特別支援教育に大きな功績を残された。そして、これからの特別支援教育に貢献をされたことは間違いない。素晴らしい活動をありがとうございました。そして、ご苦労様でした。

Тэмдэглэл 67: 1 жилийн хургацаанд хийсэн зүйлээ эргэцүүлэхэд ...

Томилогдоод 1жил боллоо. Би, өөрөө Монголд байсан 1 жилд хийсэн зүйлээ эргэн харлаа. Үнэхээр янз бүрийн зүйл тохиолдож байлаа. Харамсмаар, баярламаар, гайхмаар, талархмаар ...

ЕБС-ийн багш нартай биечлэн уулзаагүй бол мэдэхгүй өнгөрөх зүйл их байлаа. Олон хүнтэй уулзах завшаан олдсонд юу юунаас илүү баярламаар байна. Үнэтэй чухал сургамж хайрласанд нь, надад олон зүйл зааж өгсөнд нь их баяртай байна. Баярлалаа. Нилээд олон аймагт очин сургуулиудтай танилцах боломж олдсон. Орон нутгийн сургуулиудад өөр өөрийн гэсэн арга барилаар зааж байлаа. Эрс тэс хатуу уур амьсгалд хүүхдүүд том хүнээс ч илүү эрүүл чийрэг торниж байлаа. Өдөрт 2-3 цаг тог хэрэглэх газар. Крантнаас нь улаан (бохир) ус гарах газар. Элсэн шуургатай газар зэрэг янз бүрийн газар нутагтай танилцлаа.

Өлгий руу яваад үнэхээр гайхсан. Адилхан монгол боловч монгол хэлээр биш өдөр тутмын яриан нь мөн хичээл нь казах хэлээр явагдаж байлаа. Сурах бичиг нь ч өөр. Энэ нь тухайн нутгийн хүмүүсийн яс, үндэс шашин өөрөөс хамааран урт удаан өөрийн гэсэн ёс заншлаар явдаг. Монгол хэлний анги ч бий. 1дүгээр ангиас.

Харин Улаанбаатарын сургуульд ус болон цахилгаантай. Монгол хэлээр хичээл явагдаж монгол хэлээр өдөр тутам ярилцацгаана. Гэвч гэр хороололоос эхлээд Улаанбаатар нь нэлээд хэцүү агаарын бохирдолтой өвлийг өнгөрөөнө.

Адилхан Монгол ч гэлээ орчин нь өөр байвал, амьдрал нь өөр боловсрол нь ч өөрчлөгдөнө. Мэдээж улсын хэмжээн дэх боловсролын стандарт болон кириклюм байгаа. Гэхдээ интэрнэт, тог байгаа Улаанбаатарын боловсролын системийг хөдөө орон нутагт хэрэгжүүлж болно гэж бодохгүй байна. Үүнтэй адилаар Японы боловсролын заах аргыг Монголд тэр чигээр нэвтрүүлнэ гэж би бодохгүй байна. Японы заах аргыг танилцуулахаар ирсэн надад хэцүү зүйл их байсан. Японы боловсронгуй үзэж сонсох материалтай материаллаг орчны боловсролыг бүгдийг нь Монголд нэвтрүүлэх нь боломжгүй гэж үзээд одоо байгаа Монголын нөхцөлд таарах заах аргыг танилцуулж ирсэн юм. Тэгээд монголын багш нарт хийх боломжтой удирдамжийг танилцуулж ирсэн гэж бодож байна. Ямар байсан бол доо?

Эхний жилийн ажиглалт, ойлголтондоо тулгуурлаад ирэх жилд Японы заах арга болон Монголд байгаа тэр заах аргатай хосолсон Монголд тохирхуйц тийм аргыг судлахаар бодож байна... Мэдээж одоог хүртэл бодож байсан мөн үүнээс цааш хийх ажил маань ЕБС-ийн багш нартай түлхүү уулзан тэдний саналыг сонсон үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэн ажиллая гэж бодож байна. Та бүхнээс хамтран ажиллахыг хүсч байна.

Үлдсэн 1 жил маань богинохон хийх чадах ажил маань хязгаарлагдмал байгаа ч, хийж чадах зүйлээ бүх чадлаараа хиймээр байна.!

Монголын хүүхдүүдийн төлөө, Монголын багш нарын төлөө, Монголын ирээдүйн төлөө...чадах юмнаасаа эхлэн хичээе гэж бодон хүрэх зорилгынхоо дунд нь байнаа...

2012 оны 1 дугаар сар 26

第67回　1年の活動を終えて。。。

　派遣されて、1年が経った。自分自身のモンゴルでの活動を振り返ってみた。ほんと、いろんなことがあった。悲しかったこと、うれしかったこと、驚いたこと、感心したこと、、、現場の先生方と出会わなければ、わからなかったこともたくさんある。たくさんの人に出会ったことに、何よりも感謝している。貴重な体験をたくさんさせていただいたことにも、感謝をしている。モンゴルのみなさんに、様々なことを教えていただいた。ありがとうございます。

いろんな県に行き、学校を見学させていただいた。地方の学校には、それぞれの県や村の特徴のある教育をしていた。厳しい自然環境の中で、子どもたちは地域の大人たちにより、元気に暮らしていた。一日に２・３時間しか電気が来ない地域。水道からは赤い水しか出ない地域。砂嵐が厳しい地域。などなど、いろんな環境があった。

ウルギーに行ったときは、本当に驚いた。同じモンゴルなのに、モンゴル語ではなく、カザフ語で生活をしているため、授業もカザフ語で授業をされていた。教科書も違った。これは、民族・宗教の違いにより、長年、独自の教育が行われている。モンゴル語教育も1年生からある。

それに引き替え、ウランバートルは、水も電気も学校には来ている。モンゴル語で生活をし、モンゴル語で授業が行われている。しかし、ゲル地区をはじめ、ウランバートルは厳しい大気汚染の中で冬場は生活をしている。

同じモンゴルでも、環境が違えば、生活も違い、教育も変わる。もちろん、国としての教育水準や教育カリキュラムがあることは望ましい。しかし、インターネットも電気もあるウランバートルでの教育がそのまま、地方の村で出来るとは思えない。

それと同じように、日本での指導法がそのまま、モンゴルで指導法としてぴったりするかということ、私は違うと思ってきた。日本の指導法を紹介するために派遣されてきた私には、もどかしいところもたくさんあった。日本の高度な視聴覚教材のある環境の指導法のすべてが、モンゴルに合うとはどうしても思えず、今の環境でできる指導法を紹介してきた。出来るだけ、厳しい環境の地域でも出来るような指導法にこだわって、紹介をしてきた。そして、先生たちにアレンジしてもらえるように、アレンジしやすい指導案の紹介をしてきたつもりだ。どうだったのだろうか？

1年たって、私は思う。これからの1年は、日本の指導法とモンゴルならではの発想とを組み合わせ、モンゴルにあった指導法を求めていきたいと。。。もちろん、今までも思っていたが、これからは、今まで以上に現場の先生方の意見を聞き、取り入れた活動をしていきたいと思っている。先生方、よろしくお願いいたします。

残りの1年の任期で、出来ることは、限られている。しかし、出来ることは精一杯やりたい！モンゴルの子どもたちのために、モンゴルの先生方のために、モンゴルの未来のために、、、出来ることを頑張ろうと改めて感じた、折り返し地点です。

2012年1月26日

Тэмдэглэл 66: Хүүхдүүдийн төлөөх тэмцэл

2011он 12-сард Монголд 10 жилийн сургуулийн багш нарын ажил хаялт 7 хоног боллоо. 7 хоног хүүхдүүдэд хичээл орсонгүй. Багш нар цалингаа нэмүүлэх зорилгоор ажил хаялт зарласан юм. Монголд багш нар нь дан ганц цалингаар амьдрахад хэцүү бөгөөд өөр ямар нэгэн ажил хийх боломж хайдаг. Дээр нь хотод юмны үнэ нэмэгдэж, багш нарын амьдрал хэцүү боллоо. Багш нарын цалин нь амьдралд нь хүрэлцэхгүй бол хичээлд сайн бэлтгэх цагаа өдөр тутмын амьдралын төлөө буюу бусад ямар нэгэн аргаар мөнгө олоход зарцуулна. Ингэснээр тэдэнд хичээл заахаад хамгийн чухал хичээлийн бэлтгэл болон материалын судалгаа болон хичээлийн судалгаа хийх цаг байхгүй болохоос гадна, хүүхдүүдэд чанартай боловсрол эзэмшүүлж чадахгүй.

　7 хоног үргэлжилсэн энэ удаагийн ажил хаялтаар багш нарын цалин тодорхой хэмжээнд ахисан үгүйг мэдэхгүй ч жаахан ч гэсэн ахивал хүүхдийн боловсрол ирээдүйд нь хамааралтай учир ирээдүйн хөгжилийг бодоод үзсэн ч тэр энэ удаагийн ажил хаялт нь тодорхой хэмжээнд утга агуулгатай хаялт болсон болов уу.

Амьдралын хүнд хүчирт нухлагдахаар хүмүүсийн сэтгэл санаа тайван бус ууртай болж, эелдэг энэрэнгүй сэтгэл байхгүй болно. Уур уцаартай болсноор тайван бус тогтож ядан юу хийхээ мэдэхээ болино. Багш нь ийм байдалтай байхаар хүүхэд тайван, зөв сэтгэлтэй хүн болж чадахгүй юм.

Багш нар амьдралаа авч явах мөнгөнд санаа зовохгүйгээр хүүхдүүдийхээ боловсролд илүү анхаарал тавих тийм өдөр ирэхийг маш ихээр хүсч байна. Монголын багш нар болон хүүхдүүдийн ирээдүй сайн сайхан байхын төлөө ....

Дашрамд хэлэхэд японы багш нар ажил хаях явдал нь хуулинд хориотой байдаг.

　　　

第66回　子どもたちのために戦う

　2011年12月、モンゴルの公立小中高校学校では、先生たちのストライキが1週間行われた。1週間の間、子どもたちに授業をされることはなかった。

　このストライキは、先生の給与の値上げのために行われた。モンゴルの先生たちの多くは、先生の給与だけでは生活をすることは厳しく、他に仕事を探している。

　そこに加えて、首都での物価高騰。先生たちの生活を直撃した。

　先生たちが普通に生活するだけの賃金を手に入れることが出来なければ、日々の暮らしのための賃金を求め、時間を費やしていく。そのようなことをしていると、子どもたちの授業に必要な、教材研究や授業研究の時間が減ってしまい、質の高い教育は出来なくなってしまうのである。

　1週間、行われた今回のストライキ。先生の給与がどの程度賃上げされたのかは、知らないが、少しでも先生方の生活が豊かになることは、子どもたちの教育を豊かにすることにつながるので、将来的な展望から考えると、今回のストライキは意味のあるものだったのではないだろうか？

　生活に追われると、人々の心は荒んでしまい、やさしい心・寛容な心を持つことは出来なくなってしまう。心が荒んでしまうと、イライラしたり、あたってしまったりしてしまう。そんな状態で教壇に立っても、子どもたちの心は健やかに育つことはない。

　先生方が、生活費を気にせず、子どもたちの教育について考えることができる日が来ることを願わずにはいられない。モンゴルの先生方と子どもたちに明るい未来が開けますように。。。

　ちなみに、日本の先生方は、ストライキを起こすことは法律で禁止されている。

Тэмдэглэл 65: Заана гэдэг үнэлэхийн нэр

Японы сургуульд “Заах = Үнэлэх “ гэсэн ойлголт байдаг бөгөөд “Заасан л бол түүнийгээ заавал үнэлэх хэрэгтэй ” гэж үздэг. Тэгвэл юунд үнэлгээ өгөх хэрэгтэй гэж ?

1.    Өөрийн заах арга

2.    Хүүхдийн ойлгосон байдал, цаашид анхаарах зүйлс

   Энэ хоёрыг нэгтгээд хичээлээ дүгнэнэ. Ихэвчлэн өөрөө өөртөө үнэлгээ өгөх боловч, заримдаа өөр багшийг хичээлдээ суулгаад дүгнүүлэх тохиолдолд ч байдаг.

    Үнэлгээний арга ?

    Сайн, муу гэж үнэлэхдээ гол биш,

°         Аль хэсэг нь сайн байсан? Яагаад?

°         Юу нь болохгүй байсан? Яавал сайн болох байсан?

°         Өөрөө яаж заах байсан? (Өөр багшийн хичээлийг үнэлэх үед)

°         Хүүхдэд илүү сайн ойлгуулахын тулд өөр ямар заах арга байна?

°         Цаашид анхаарах, сайжруулах арга зам

   гэх мэт илүү тодорхой үнэлгээ өгнө.

   Хичээлийн дараах үнэлгээ нь дараагийн хичээлийн судалгааны эхлэл нь болдог. Энэ маягаар өдөр тутамд заах аргаа эргэн харж, сайжруулж, өөрөө өөрийнхөө багшлах чадвараа нэмэгдүүлнэ. 

　Японд зөвхөн хичээл гэлтгүй сургууль дээр багш болон сурагчид байнга үнэлгээ хийдэг. Би Японд байхдаа хэрэгжүүлж байсан хэдэн үнэлгээний талаар танилцуулъя.

l  Хүүхдүүдийн үнэлгээ

□ Өөрийгөө үнэлэх

• Уншлагын карт・・・Ихэнхдээ өдөр бүр өгдөг унших даалгаврын биелэлтэнд өөрөө эсвэл гэрийнхэн нь үнэлгээ өгнө. Үржих хүрдийн даалгаврыг ч гэсэн карт дээр үнэлгээ өгч тэмдэглэх аргаар сурдаг.

• Ахицын карт・・・Өөрийнхөө чадварыг сайжуулахад зориулсан. Биеийн тамирын хичээл дээр ч ашиглана. Матрас болон турник дээр дасгалын үед ч ашиглаж болно.

• Улирлын эцсийн үнэлгээ・・・Тухайн улирлын хичээл болон бусад асуулгуудын дагуу өөрийгөө үнэлнэ.

• 
  Зорилго, түүний биөлэлтийн үнэлгээ・・・Хүүхэд өөрөө ямар нэг зорилгоо тодорхойлоод, түүнийгээ биелүүлэхийн тулд хир хичээж байгаа вэ гэдгийг мэдэхэд зориулсан ... гэх мэт

□ Группээр үнэлэх

•   Цэвэрлэгээний карт・・・「Тэмдэглэл:35 Цэвэрлэгээг хэн хийх вэ？」дээр бичсэнчлэн хүүхдүүд өдөр бүр цэвэрлэгээ хийдэг. Ихэнх тохиолдолд групээр цэвэрлэдэг учир ажлаа хуваарилаад, өдөр тутам үнэлгээ өгдөг. 
•   Группээр ажиллах үнэлгээний карт ・・・Хичээл дээр группээр ажилласан үөд, танилцуулга хийсэн болон сонссон талууд тус тусын байр суурьнаас танилцуулах ажил хийсэн группын ажилд үнэлгээ өгнө... гэх мэт

□Анги бүлгээрээ үнэлгээ өгөх

• Эрдэнэсийн мод・・・Хүүхдүүд өдөр тутмын амьдралдаа、「баярлалаа」「хичээж байгаа шүү」「би чаддаг болсон」зэрэг өөрөө өөрийгөө болон бусад найз нартаа дүн тавьж, тэмдэглэл бичнэ. Багш нарын мэдэх боломжгүй зүйлийг хүүхдүүд хэлж өгдөг тул чухал хэрэглэгдэхүүн болно. Найз нөхдөө хүндэлж хайрлах сэтгэлтэй болж төлөвшинө.

• Өдрийн жижүүрийн карт・・・Ангийн ажлыг ээлжээр хариуцаж хийдэг.  Тухайн өдрийн жижүүрийн ажлыг бүгдээрээ дүгнээд, жижүүртээ талархалаа илэрхийлэхийн зэрэгцээ ажил хийхийн сайхныг мэдрэх сэтгэл төлөвшинө.
• Төгсгөлийн ажил・・・Өдөр дуусахад ангиараа сургууль дээр өнгөрүүлсэн нэг өдрөө дүгнэж, үнэлгээ өгнө. Тэгээд маргаашийн төлөвлөгөөгөө сонсоод, маргаашийн бэлтгэл эхэлнэ... гэх мэт

　　

l  Багшийн үнэлгээ

□Суралцах чадварыг үнэлэх

• Тест・дасгал・хичээлийн дэвтэр・гэрийн даалгавар зэргийг дүгнэнэ。・・・Мэдээж даалгавраа хийж ирээд хураалгаж байгаа байдлыг ч харгалзана. Хир зэрэг чаддаг болсон байна, алдаагаа өөрөө хир зэрэг засч чадахаар байна вэ гэдэг бол нэг чухал үзүүлэлт. Дүрслэх урлаг, биеийн тамир, дуу хөгжим зэрэг хир зэрэг өөрийгөө чөлөөтэй илэрхийлж чаддаг болсон, ямар чадвар эзэмшсэн байна зэрэг.
• Хичээлд оролцож буй байдал, идэвхи сонирхол, гар өргөх зэргийг өдөр тутам үнэлнэ. ・・・Багш сайн ажиглаж, тэмдэглэл хөтлөх нь чухал.

　　□Ангийн ерөнхий байдлыг үнэлэх

• Хүүхдүүдийн байдлаас харж үнэлэх・・・Багш хүүхдүүдийнхээ байдлыг ажиглаж, ангийн ерөнхий төрхийг үнэлнэ. Хүүхдүүдийн хэл яриа, үйл хөдөлгөөн, цэвэрлэгээ зэрэг.
• Багшийн үндсэн ур чадварын талаас үнэлэх・・・Өөрөө өөрийнхөө багш гэсэн үндсэн чанарт үнэлгээ өгнө. Бүх хүүхэдтэй адилхан харьцаж байгаа эсэх, хичээлийн талаар ч үнэлгээ өгнө. Мэдээж менежер болон сургуулийн захирал багш нарыг үнэлэх тохиолдолд байдаг ч ихэндээ өөрөө өөрийнхөө байдлыг өдөр бүр дүгнэж цэгнэж, сайжруулж, илүү сайн хичээл заахын тулд хичээж ажилладаг..

第65回　指導することは、評価すること

日本の学校では、「指導＝評価」と考えられており、「指導をすれば、必ず指導したことに対して評価をする必要がある。」とよく言われている。

では、評価する対象は？

①    自分自身の指導方法について

②    子どもの理解度・今後の課題などについて

この2点から総合的に考えて、授業そのものを評価します。基本、自分自身で評価しますが、時々、授業を他の先生に見ていただき、評価をしていただくこともあります。

　評価の仕方は？

「良い」「悪い」という評価だけでなく、

・どこが良かったのか？また、それはなぜか？

・何が良くなかったのか？どうすれば、よかったのか？

・自分ならば、どうするか？（授業を見て評価する場合）

・子どもがより理解をするには、どのような指導法があったか？

・今後の課題と改善策について　　　　など具体的にします。

授業後に評価をすることは、次の授業研究の始まりなのです。そうやって、日々の指導法を見直し、改善し、自分自身で自分自身の教師としてのスキルをあげていくのです。

日本では、授業だけでなく、学校生活の中で教師も子どもたちも評価を行っています。いくつか、私が日本で行っていた評価について紹介をしたいと思います。

l  子どもたちが評価する

□個人個人が評価する

　・音読カード・・・ほぼ毎日宿題になる音読について、自分自身か家の人が評価します。九九の練習などもカードを使って評価しながら、学びます。

　・縄跳び頑張りカード・・・自分のスキルをあげるためのもの。体育の授業でも使用します。他には、マット運動・鉄棒などでもできます。

　・学期の振り返り・・・学期中の自分自身を評価します。学習面・生活面の両方を評価します。

　・自分で目標を設定し、目標達成を目指す・・・子どもたち自身が自身で目標を設定し、目標達成のために努力するためのもの。

　　　など

□グループで評価する

　・掃除評価カード・・・「第35回：掃除は誰がするの？」「Тэмдэглэл :35 Цэвэрлэгээг хэн хийх үү？」でも紹介しましたように、子どもたちは毎日、学内を掃除します。多くの場合、グループで掃除をするので、役割分担があり、それぞれの仕事をチェックし、日々の掃除を評価します。

　・グループ発表評価カード・・・授業の中で、グループ発表をする際、発表を見る人もする人も、それぞれの立場からグループ発表について評価します。

　　　など

□クラス全体で評価する

　・たからの木・・・子どもたちの生活の中で、「ありがとう」「頑張っているよ」「出来るようになったよ」などを自分たちで、友だちを自分自身も評価し、メッセージを書いていくものです。これは、教師が見えないところを子どもたちが知らせてくれるので、とてもいいアイテムです。仲間を大事にする気持ちも育ちますよ。

　・日直カード・・・クラスでもお仕事を輪番で、子どもたちがします。その日その日の日直さんのお仕事を、一日の最後にみんなで評価をし、日直さんに感謝をするとともに、奉仕の心も育てます。

　・終わりの会・・・1日の終わりに、クラス全員で1日の学校生活を振り返り、評価します。そして、明日の予定を聞き、明日の準備をスタートするのです。

　　　など

l  教師が評価する

□学力を評価する

　・テスト・プリント・授業ノート・宿題などで評価します。・・・もちろん、提出状況も評価の対象です。どのくらい出来るようになったのか？どのくらい自分で直すことができるのか？それも大切なポイントです。図工や体育・音楽などは、どのくらい自由に自己表現ができるようになったか？どのくらいの技術を習得したか？など。

　・授業での発言・意欲・参加状況など日々の評価をします。・・・これは、教師がよく観察し、記録をすることが必要不可欠です。

　　□クラスの状態を評価する

　・子どもの様子から評価・・・教師が子どもの様子をチェックし、クラスの様子を評価する。子どもの言動・クラスの掃除状況などなど。

　・教師としての基本資質から評価・・・自分自身の教師としての資質について、自分自身でチェックする。どの子も平等に接しているか？授業についても評価する。もちろん、管理職（メネジル・ザヒラルなど）もチェックを時々するが、自分自身で自分自身を教師としてどうか？ということを日々評価し、改善し、より良いものを作ろうとしています。