Тэмдэглэл 61: Багануурт....

Багануурт 2 жилийн сайн дурын хөтөлбөрөө дуусах гэж буй багш байгаа. Тэрээр бага ангийн багшаар ажиллахдаа зургийн хичээлийг голлон монголын багш нартай хамтран хичээл зааж байсан. Түүнээс сурахаар зүйл их байсан.

2-р ангийн Дүрслэх урлагийн 2 цагийн хичээлд нь сууж үзэх боломж гарсан юм. Бусад ямар ч хичээлээс онцлог байж  сэтгэлд үлдсэн нь Түүний хүүхдүүд рүү харан инээх нь байлаа. Тэрээр инээмсэглэнгээ хүүхдүүдэд эелдег үг хэлнэ. “Сайн хийсэн байна шүү”, "Ямар мундаг юм бэ”, “Үнэхээр хичээсэн байна аа” гэх мэтээр дараа нь улам хичээгээрэй хэмээн магтаалуудыг олон удаа хэлж байлаа.

Хичээл дээр хүүхдүүд чармайн өөрийнхөө хийж буй зүйлд анхаарч байсан. Яагаад хүүхдүүд ингэж анхаарч байна хэмээн бодоод үзтэл үнэхээр багшийн өгч буйгаа заавар байлаа. Мэдээж эелдэг дотон харьцаа байсан ч өөр зүйл бас байлаа.

   Энэ нь хүүхдүүдийн өмнө өөрөө бодитоор хийж үзүүлж байгаа явдал юм. Тэр хүүхдүүдийн өмнө хайч хэрэглэн хайчлан, зураг зурна ... багшийнхаа хийх зүйлийг харан “Би ч бас чадах юм байна ш дээ”... “Ингэчихвэл би чадах юм шиг байна аа” гэсэн ойлголт төрүүлнэ. Ингэж өөрөө ойлгомжтой харуулж хийснээр хүүхдүүдэд хийе гэсэн сонирхолыг төрүүлнэ. Хийж үзээд чадчихвал дараа дараагийнхийг өөрөө хийж үзье хэмээн оролдоно.

Тэр нь л сэтгэлээсээ хандах хандлагыг бий болгоно.

Мөн хүүхдийн хийсэн бүтээлийг тэр даруйд бусдад нь танилцуулна. Хүүхдүүдийн хувьд сайн түлхэц болж өгнө. Хийсэн бүтээлийг самбарт хадна...удаан самбарт байлгах боломжгүй юм. Тэрийг бодож үзэнгээ шууд хана болон цонхон дээр хадна. Хүүхэд өөрийн бүтээл нь хадаастай байхыг харах дуртай билээ. Дахиад нэг дахиад нэгийг хийх гэсэн сэтгэгдэлтэй болно.

Хүүхдүүдтэй харилцан ярилцангаа хийх түүний хичээл үнэхээр гайхалтай.

Хүүхдүүдийн инээмсэглэлийг чухалчлах өөрөө бас инээмсэглэхээ мартахгүй байгаа бага сургуулийн тэр багш гайхалтай. Багануурын багш нар түүнтэй 2 жил ажилласан болохоор түүнээс олон зүйл сурсан болов уу. Юу сурсанаа өдөр бүр хичээлдээ хэрэгжүүлэхийг хүсье.

Зургийн хичээл хийх үед оюутан багш сурагчд үлдэгдэл цаасаа базан хогийн санад хаяхыг нээлээд харж байсан. Энэ үлдэгдэл цаас дахина шиглах боломж бий. Зураг дээр байгаа шиг цуглуулан хэрэглэвэл жаахан цаас хэрэг болох болон хүүхэд цаасаа мартсан тохиолдол зэрэгт ашиглах өргөн боломжтой.

第61回　バガノールで。。。

　バガノールに2年間の活動を終えようとしている先輩隊員がいる。彼女は小学校教諭として、図工を中心にモンゴルの先生方と授業をされてきた。その彼女の授業から学ぶことは多くあった。

　2年生の授業（図工）を2つ見せていただいた。どちらの授業も印象的だったのは、彼女の子どもに向けられた笑顔だった。その笑顔と共に子どもにかけられる優しい言葉。「よくできているね」「すごいね」「頑張ったね」などなどの子どもが、「次も頑張ろう」と思える褒め言葉がたくさんあった。

　授業は子どもたち、一生懸命に自分の作品作りに取り組んでいた。なぜ、子どもたちが一生懸命に取り組むことが出来るのだろうか？と考えてみたら、やはり指導だった。言葉がけはもちろんである。他にもあった。

それは、実際に子どもの目の前で、やってみるということだ。彼女は、目の前で鋏を使って切ったり、絵を描いてみせたり、、、先生がすることを見て、子どもたちは魔法がかかるのだ。「僕にも出来るかも・・・」「あれなら、私にもできる。」そう、実際に見せることで、子どもたちは「やってみよう」という気持ちを持つのである。挑戦することは、子どもたちの制作意欲をかきたてる。やってみて、出来ると、次から次へと自分のやってみたいことに挑戦していこうとするのだ。それが探究心にもつながる。

また、子どもたちの作品をすぐに紹介することも、子どもたちにとっていい刺激となる。彼女は、できた作品を黒板に。。。黒板にいつまでも掲示できるわけではない。そこまで考えて、すぐに壁や窓に掲示が出来るように工夫をして、黒板に掲示をされた。自分の作品が、貼られることは、子どもたちはとても喜ぶ。もう１つ、もう１つ、と創作意欲も湧いてくるのだ。

子どもたちと対話をしながら進める彼女の授業は、本当に素晴らしい。

子どもたちの笑顔を大切にし、自らも笑顔を忘れない彼女は、素晴らしい小学校の先生。バガノールの先生は、２年間も一緒に授業をされてきたのだから、たくさんのことを学んだことだろう。ぜひ、子どもたちの日々の指導に活かしてほしい。

図工の授業をすると、学生も子どもたちも先生も、使って残ったくしゃくしゃっとしてゴミ箱に捨ててしまっているのをよく見かける。使って残った紙も大事な材料だ。写真のように集めておくと、少しだけ使いたい時や紙を忘れてしまった時に子どもたちが使えるので、とても有効だ。

Тэмдэглэл 60: Хичээл судалгаа ...2-р анги Математик ” Үржих үйлдэл”

67-р сургууль дээр 2-р ангийн  Математик “Үржих үйлдэл”-ийн хичээл судалгаа явагдлаа. Та бүхний мэдэж байгаачлан үржих хуваахын суурь бол хүрд юм.  Энэ хүрдийг сурагчдад сайн ойлгуулахгүй бол цаашид үзэх математикийн хичээл нь сонирхолгүй, ойлгоход хэцүү хичээл болно. Үнэхээрийн чухал сэдэв учир надад маш сонирхолтой байлаа. Ямар хичээл хэрхэн заах бол доо гэж...

Үр дүнг нь эхлээд хэлбэл, хичээл заасан ангийн хүүхдүүдэд тохирсон аргаар хичээл зааж  чадсан. Хүүхдүүд идэвхитэй байсан. “Хичээл хийх нь хөгжилтэй ! ” “Хийчихлээ үүнийг хардаа !” гэсэн үйлдэл явагдаж байлаа. Ажиглаж байсан ч өөрийн эрхгүй инээмсэглэл төрж байлаа. Иймэрхүү өрнөлттэй хичээл байсан.

Хичээлийн агуулгыг дүгнэхэд

l  Самбар дээр шохойгоор бичихийг чухалчилж байсан.

（Өмнө үзсэн болон шинэ агуулгыг өнгөөр ялгаж бичиж  байлаа.）

l  Хүүхдүүдэд самбараас хуулж бичихэд нь цаг гаргаж өгч байсан.

（Ширээн дундуур явж хүүхдүүдтэй харьцаж байсан. Хүүхдүүд чимээгүй цэвэрхэн, өөрийн сурсан зүйлээ шалгангаа бичиж байлаа.）

l  Хүүхэд бүр жижиг самбар（хавтсанд хийсэн цаас)-т палмастраар хариуг бичин 00-ын цаасаар (сальфеткээр) арчиж байв.

（Японд бол цагаа 00 гэж бодож байлаа. Багш нар сэтгэж чадсан байлаа.）

l  Бэлтгэл зүйл （Шагай ）бэлдсэн байлаа.

（Бага ангийн хувьд ялангуяа материал чухал. Шагай нь монгол хүүхдүүдийн сайн мэдэх зүйл бөгөөд хэрэглэхэд амар учир сайн хэрэглэл болсон болов уу）

l  Ганцаараа бус 2-уулаа хамтрах үйлдэл ч байлаа.

（Нэг хичээлийн дотор ганцаараа болон багаар ажиллах нь маш ач холбогдолтой.）гэх мэтийн олон зүйл байсан.

Хичээлийн дараах хэлэлцүүлэг уулзалтаар ажиглагч багш нар тус бүрдээ саналаа хэлэв. Ерөнхийдээ “сайн боллоо”,  “муу боллоо” гэлгүйгээр аль хэсэг нь сайн байсан аль хэсэг нь муу байсан гэх зэрэг тодорхой саналаа солилцон “Яавал дээр вэ? “гэх зэргээр хамтран ярилцаж чадсан болов уу. Менежер мөн санал, зөвлөлгөө өгсөний дараа би ч гэсэн муухан монгол хэлээр зөвлөгөө өглөө.

Хүүхдүүдийн байгаа байдлаас энэ хичээлийн төлөвлөгөө, удирдамж нь энэ ангийн хүүхдүүдэд таарч байсан гэсэн үнэлэлт хийсэн. Энэ бүхэн бүгдээрээ хамтдаа хичээлийн материалын судалгаа хийсэн болохоор л ийм үр дүнд хүрсэн болов уу.

l  Асуулт тавих  тухайд....энэ удаагийн хичээл нь багш анги нийт дунд асуулт тавин хариултаа авч байсан учраас нэр сонгон хариулуулах ба нийтээр хариулт авах асуултаа бодож үзээрэй.Чухал нь ангийн удаан ойлгоцтой хүүхдийг сонгон харилцсанаар анги хэрхэн ойлголттой байгааг мэдэж аван хичээлээ явуулах болно.

l  Самбар ашиглалтын тухайд ...Хаана хэрхэн хир хэмжээтэй томоор бичих вэ гэдгийг төлөвлөх нь маш чухал.Ялангуяа, үсэгээ томоор бичихийг зөвлөж байна.

l  Хичээлийн дүгнэлтийн тухайд ...Өнөөдөр ийм зүйл сурсан биш, Өнөөдөр юу үзсэн билээ хэмээн асуун өнөөдөр сургана гэж бодсон зүйлийг тань хүүхдүүд хариулбал энэ бол амжилттай хичээл байлаа гэсэн үг. Нээрээ тийм хичээлийн эхэнд Юу үзэх тухай дурддаг ч Энэ хичээлийн зорилгыг мэдэгдэх шаардлагагүй. Зорилго нь багш бид нарын зорилго болохоос биш хүүхдэд ямар ч хамаагүй.

l  Хийсэн даалгаврыг шууд үнэлэлт хийе....тараах материалын болон сурах бичгийн дасгал хийсэн тохиолдолд шууд хариултыг тулгаж өгөх. Цаг өнгөрчихвөл өөрийгөө хэрхэн бодож байсан аа мартах учир алдааг засах нь хэцүү болно гэх мэт зөвлөгөө өглөө.

Тэгээд дараа нь хичээл дээр авсан бичлэгийг үзэнгээ чөлөөт ярилцлага явууллаа. Бүгдээрээ хичээлийг дахин нэг удаа бодитоор үзсэнээр олон асуултууд гарч ирэн дахин тунгаах, асуудал дэвшүүлэн ярилцсан сайн үйл ажиллагаа боллоо. Авсан бичлэгийг дараа тухтай үзнэ гэж бодож байгаа боловч тэр болгон цаг зав гардаггүй учир хэлэлцүүлэг хийх явцдаа үзэж ашиглахыг санал болгож байна.

第60回　授業研究・・・2年生　算数「掛け算」

　第67番学校で2年生の算数「掛け算」の研究授業が行われた。みなさん、ご存じのように「掛け算」「割り算」の基礎になるは2年生で学習する九九である。この九九をしっかり理解しなければ、しっかり理解させなければ、これから学ぶ算数・数学は、子どもたちにとって苦しく・面白くない勉強となってしまう。非常に大事な単元なので、すごく興味・関心が私にあった。どんな授業をするのだろうか？

　結果を先に言えば、授業されたクラスの子どもたちにあった指導法で授業を展開された。子どもたちは、本当にいきいきしていた。「勉強するのが楽しい！」「できた！見て！」って行動で示していた。見ているほうも思わず、子どもたちを見て微笑んでしまう。そして、うれしくなる。そんな授業だった。

　授業内容を見てみても、評価するところは

l  黒板は、チョークで書くことを重視していた。（既習内容と新学習内容で色を変える工夫もされていた。）

l  子どもたちに、板書をノートに写させる時間を確保していた。（机間巡視も子どもたちに言葉かけもしていた。子どもたちは、静かに丁寧に、そして、自分が学んだことを確認しながら書いていた。）

l  子どもたち、一人一人に小黒板（書類入れに紙を入れたもの）に、水性ペンで答えを書いて、ティッシュで消していた。（日本では、ホワイトボードやラミネーターを活用するが、高価なのでどうするかな？と思っていた。先生方のアイデアだね。）

l  具体物（シャガイ）を使用していた。（低学年のうちは特に、具体物の活用は効果的である。シャガイは、モンゴルならではで、子どもたちに馴染みもあり、操作もしやすいので、よい教具だと思う。）

l  一人活動だけでなく、二人組で活動する内容もあった。（一つの授業の中で、個人の活動とグループ活動の両方を入れることも、とても効果的である。）

などなど、たくさんあった。

　授業後の討議会では、各担当の仕事分野からの報告を行った。「よかった」「悪かった」ではなく、「どこが、どうよかった」「どこがどう悪かった」など具体的に意見を述べ合い、「どうすればいいのか？」などみんなで課題を話し合うことができた。メネジルからも指導・助言があり、私も拙いモンゴル語でアドバイスをさせてもらった。

l  子どもたちの様子から、この指導法が、このクラスの子どもにあっていたことを評価した。みんなで協力して、教材研究をしたからこそ、意見を出し合ったからこその結果だ。

l  発問方法について・・・今回の授業は、教師からクラス全体に投げかけ、全体で答える発問だけだったので、指名回答させるような場面と全体で答えさせるような場面をしっかりと分けることが望ましい。大事なことは、クラスで少し理解がゆっくりな子を指名することで、クラスのどのくらいの子どもが理解できているか、教師が把握することができる。など

l  板書計画について・・・どこに、どのように、どのくらいの大きさで書くのか？しっかりと計画をする必要がある。特に、大事なことは、他の文字よりも大きめに、チョークで書くことをお勧めした。

l  授業のまとめについて・・・授業で学んだ内容は、教師が「今日は、○○○○を学びましたね？」というのではなく、「今日は何を学びましたか？」と質問して、こちらが学ばせたいと思っている内容を、子どもが答えてくれたら、その授業は大成功。そうそう、子どもたちに授業の最初に「何を勉強するのか」を知らす必要はありますが、「この授業の目的」を知らす必要はないですよ。目的は、教師側の目的で、子どもには関係ないですからね。

l  やった課題は、すぐに評価をしよう・・・プリントや教科書で練習問題をした際は、すぐに答え合わせをしてあげましょう。時間がたつと、自分がどのように考えたか？忘れてしまうので、間違えを正すのは難しくなります。

など、アドバイスをした。

そのあと、授業で撮ったビデオをみんなで見ながら、自由討議を行った。みんなで、もう一度、客観的に授業を見ることにより、討議会はいろいろな意見が出され、より良いものとなった。撮ったビデオを「後でゆっくり。。。」と思っていても、実際は忙しくて、多くの先生方で見ることは難しいでしょ？討議会の中で行うことをお勧めします。