Тэмдэглэл 30: Японд....Гэрийн даалгавар ба Харилцах дэвтэр

　Японд ч Монголд ч адил хүүхдүүдэд гэрийн даалгавар өгдөг. Энэ удаа гэрийн даалгаврын тухай бичье.Японд хичээл дуусах үед тухайн хичээл дээр даалгавар байгаа тохиолдолд хүүхдүүдэд дамжуулна. Энэ нь Монгол ч адил. Гэвч, Японд үүгээр дуусахгүй хүүхдүүдийг харихын өмнө Харилцах дэвтэр гэсэн дэвтэрт тухайн өдрийн даалгаврыг бичнэ. (Зурагийг нь нүүрэн талд буюу дотор талд )Энэ харилцах дэвтэр нь эцэг эх болон багшийн харилцах хэрэгсэл болж өгнө.

Харилцах дэвтэр дээр хүүхдүүд өдөр бүр самбараас хуулан бичнэ.Агуулага нь тэр өдрийн гэрийн даалгавар. Дараагийн өдрийн явдал болон цагийн хувиарийн өөрчлөлт ба авч ирэх зүйлс.Хүүхдүүд бичсэн зүйлийг ангийн багш өдөр бүр хүүхэд бүрчлэн шалгана. Зөв цэвэрхэн бичиж байна уу? Бүгдийг шалгаад тамга дарж, гарын үсгээ бичин багш шалгаж буйг илэрхийлнэ.

Хүүхдүүд гэртээ харин Харилцах дэвтрээ харан даалгавар цагийн хувиараа тохируулна.Тэгээд эцэг эх нь хүүхдүүдийнхээ хиисэн зүйлийг харан Харилцах дэвтэртэй тулган таарч байвал гарын үсгээ зурна.Энэ эцэг эх нь хянасан гэдгийг илтгэнэ. Бага ангид бол эцэг эх нь хүүхдүүдтэйгээ хамт даалгавар болон хувиарийг нь ялгаж өгөн ганцаараа чаддаг болтол нь дэмжиж өгнө.

Маргааш өглөө нь сурагчид даалгаврын хамт Харилцах дэвтрээ хураалгана.Багш бүгдийг хураалгасан эсэхийг шалган хураалгаагүй байвал сануулж хэлнэ.Хэрэв даалгавар хийгээгүй бол харьтлаа хийхийг сануулна. (Даалгавраа хийж дуустал харихгүй байх тохиолдол бий.Үдээс хойш анги байхгүй учир)

Ингэж даалгаврыг гэрт ч сургуульд ч бүгдийг хийлгэнэ.Мэдээж яагаад даалгавар хийхгүй бол болохгүй вэ гэдгийг, хэний төлөө даалгавар хийж байгаа гэдгийг хүүхдүүдэд ойлгуулж өгнө.Ангийн багш даалгаврын төлөвлөгөөг өмнөх өдөр нь гаргана.

　Харилцах дэвтэрт эцэг эх хүүхдийн байдал болон эрүл мэндийн байдалыг бичин чөлөө авахад бас хэрэглэнэ. Мөн багшийн зүгээс ч адил. Маш сайн холбоо болж өгөх юм.

　Дээх нь монголд байсан гэж сонссон. Гэхдээ би ганцхан сургууль л харилцах дэвтэр хөтөлж байхыг харсан. Заавал эргээн хөтөлдөг болоосой гэж хүсч байна.

Өөрийн бичсэн зүйлдээ хариуцлага хүлээх чадвартай хүүхэд,Бүгдийг хийж чадах, ийм хүүхдүүд өсөж торниосоо гэж хүсч байна.

Мөн эцэг эхчүүдэд сургуулийн байдалыг танилцуулмаар байна.Хүүхэд маань одоо юу үзэж байна? Юуг нь ойлгохгүй байна? Сургуулийн байдалаас хамааран эцэг эх хүүхэд хоорондох харилцаа өөрчлөгдөн нэмэгдэх болов уу.

Ангийн багш ч тухайн хүүхдийн гэрийн байдыг мэдсэнээр хэрхэн харьцахаа мэдэн, хүүхдийн өөрчлөлтийг хурдан анзаарах боломжтой юм.

Эцэг эх болон багш нар хамтдаа хүүхдээ өсгөхөд Харилцах дэвтэр чухал хэрэгсэл болж өгөхгүй гэж үү!

　　

第30回　日本では・・・宿題編

　日本でもモンゴルでも子どもたちに宿題が出されている。今回のテーマはこの宿題。

　日本では、各授業が終わる際にその教科の宿題がある場合は、授業の終わりに子どもたちに伝えている。これは、モンゴルも同じ。でも、日本はこれだけでは終わらない。子どもたちに帰る直前に、「連絡帳」というノートにその日の宿題をまとめて記入する。（写真が連絡帳の表紙と中）この連絡帳というのが、保護者と教師をつなぐコミュニケーションツールにもなる。

　この連絡帳には、子どもたちは毎日、黒板を写して書く。書く内容は、その日の宿題。次の日の行事や時間割の変更。次の日の持ち物。子どもたちが書いたものを担任の先生は、毎日、一人一人の連絡帳をチェックする。正しく書くことが出来ているか？丁寧に書かれているか？クラス全員分を確認する。はんこを押したり、サインをしたりして、先生が確認したことを示す。

　子どもたちは、自宅に戻ってから、連絡帳を見て、確認し、宿題をしたり、時間割を合わせたりする。そして、保護者が連絡帳を見ながら、子どもが宿題をしているか、持ち物を用意できているかを確認する。そして、できているならば、連絡帳にサインをする。このサインは、保護者が確認したことを示す。低学年の時は、保護者が子どもと一緒に、宿題を確認したり、時間割を合わせたりして、1人でも出来るようにサポートする。

　そして、次の日の朝、子どもたちはやってきた宿題を提出。一緒に連絡帳も一緒に提出をする。担任の先生は、すべて誰が出しているのか？誰が出していないのか？チェックをし、出ていない子どもに出すように言う。宿題をしていない場合は、帰るまでに宿題をするように伝える。（宿題が終わるまで帰れないこともある。日本は1部制なので、後のクラスの心配はない。）

　そうやって、宿題を家庭でも学校でも徹底してさせる。もちろん、なぜ宿題をしなければならないのか？誰のために宿題をするのか？子どもたちには理解をさせることもしている。担任の先生は、宿題の計画も前日に行うのだ。

　この連絡帳には、保護者が子どもの様子や体調を担任の先生に伝えたり、欠席連絡したりするためにも用いる。また、担任も学校での様子や体調の変化なども家庭に伝えることもある。立派なコミュニケーションツールである。

　昔、モンゴルにも連絡帳があったと聞く。しかし、私はモンゴルの学校で使用しているのを見たのは1校だけだ。是非、復活させてほしい。

　自分の書いた文字に責任を持つ子。

　すべきことをしっかりと出来る子。そんな子どもが育ってほしい。

　また、保護者には、学校の様子を知ってもらいたい。子どもは今、何の勉強をしているのか？どこが理解できていないのか？学校の様子を知ることで、親子のコミュニケーションも増えることだろう。

　担任の先生は、家庭の様子を知ることで、その子その子に応じた言葉かけもできるようになるだろうし、子どもの変化も早く気づくことが出来るようになるだろう。

　家庭と学校。一緒に子育てをするツールとしても、連絡帳はいいのではないでしょうか？

Тэмдэглэл 29: Японд... дэвтэрийн тухай

 

Зүүн гар:математик
Баруун гар:Япон хэл

Японд хичээл болон анги тус бүр өөр өөр дэвтэр хэрэглэдгээрээ Монголоос ялгаатай. Жишээ нь, нэгдүгээр ангийн Япон хэлний хичээл дээр, анх удаа үзэж байгаа үсгийг зөв, цэвэрхэн бичиж сургахын тулд, том дөрвөлжин нүдтэй (1 хуудсанд эхлээд 6 үсэг, дараа нь 8 үсэг), 1 дөрвөлжин нүдийг дотор нь тасархай зураасаар 4 хуваасан дэвтэр хэрэглэдэг. Гэвч, 4 дүгээр ангиас эхлэн, үсгээ хэдийнээ сайн бичиж сурсан байдаг тул, зөвхөн босоо зураастай ( Япон хэл нь босоо бичлэгтэй) дэвтэр дээр бичдэг.  Тооны хичээл ч адилхан бөгөөд 1, 2 дугаар ангийн сурагчдад, цэвэрхэн бичүүлэх үүднээс хуудас бүрийн хамгийн дээд эгнээнд загвар тоо бичсэн дэвтэр ашиглана. Гэвч, дэвтрээ зөв ашиглаж сурсаны дараа буюу 3 дугаар ангиас, ихэнхдээ 1 см нүдтэй дэвтэр болж солигдоно. (Зураг. 2 дугаар ангийн сүүлийн хагаст хэрэглэх тооны дэвтэр (зүүн), Япон хэлний дэвтэр (баруун)-ийн хавтас болон доторх хуудас.  Хэлний дэвтэр нь тасархай зураасан тэмдэглэгээтэй.)

Дэвтэрийн дотор
Зүүн гар:математик
Баруун гар:Япон хэл

Япон хэл

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Ямар дэвтэр сонгох, хэрэглэх талаар тухайн анги даасан багш хичээлийн шинэ жил эсвэл шинэ улирал эхлэх үед хоорондоо зөвлөлдсөний дараа шийддэг. Тэгээд, эхний дэвтрийг сургуулиас нэгдсэн журмаар худалдаж авна. ( Төлбөрийг дараа нь хүүхдүүдээс нэхэмжилдэг), Дэвтэр яаж ашиглах, хэрхэн бичих талаар эхнээс нь сайн зааж өгдөг. Ингэснээр, хүүхдүүд хичээлийн дараа дэвтэр дээрх тэмдэглэлээ эргэн харж, дахин давтах, тархин доторх мэдлэгээ эмх цэгцтэй болгохын тулд дэвтэрээ яаж ашиглавал илүү үр дүнтэй болох талаар суралцдаг.

Хүүхдүүд дэтвэртээ сайн бичиж тэмдэглэж авахын тулд, багш самбар ашиглах төлөвлөгөөгөө сайтар боловсруулах шаардлагатай. Багш нар бид, байнга самбар дээр хэрхэн яаж бичихээ бодож байх хэрэгтэй. Хүүхдийн дэвтрийг хараад тухайн багшийн хичээл заах арга барил болон хичээлийн агуулга зэргийг мэдэх боломжтой гэдэг нь ийм учиртай юм.

第29回　日本では。。。ノート編

　日本では、モンゴルと異なり、ノートは教科ごと、学年ごとによって使用する形式が異なる。例えば、1年生の国語は、初めて習う文字を丁寧に、きっちり書くことを指導するために、マス目は大きく（1ページに始めは6文字、そして8文字）点線で4つのマスに区切られている。しかし、4年生くらいにもなると、文字もしっかりと書けるようになっているので、ある程度の量が書けるように、縦罫線（日本語は縦書き）のみとなる。算数も同様である。1・2年生の間は、文字を丁寧に書くために1段目は数字の見本の書いてあるノートを使う。しかし、マス目を上手に使うことが出来るようになってくる3年生くらいからは、1㎝マスのノートを使用することが多い。（写真は2年生後半で使用する算数〈左〉と国語〈右〉のノート、表紙と中。国語は点線が入っています。）

どのノートを選び、使用するかは、学年の先生方が学年初め、学期初めに相談し、決める。そして、1冊目は学校で一括購入し（代金は子どもたちから後日徴収）、ノートの書き方を一斉指導で、徹底指導する。そうすることで、学習後にノートを見返し、復習できるノートの取り方、頭の中の整理ができるノートの取り方を子どもたちは学ぶのである。

子どもたちがノートをしっかり取るためには、先生も板書の計画を綿密に立てなければならない。私たち、教師は毎時間、板書計画は欠かせない。子どものノートを見れば、先生の指導方法、その先生の授業がわかるというのは、そういう理由からである。

　

Тэмдэглэл 28： Хүүхдүүдийн ажлын талбар

  Хэсэг хугацаанд Японд байж байгаад ирлээ. Монгол харихаас өмнө Токиод очлоо. Тэнд санаандгүй хүүхдүүд гол дүрд нь тоглох тоглолт үзэв. 10 жилийн өмнөөс Японы газар бүр зохиогдож байгаа арга хэмжээний нэг. Хүүхдүүдийн оршин тогтнох орон зай, анд нөхдийн дотно харилцааг бий болгох зорилгоор, багаараа　тоглолт　хийж үзүүлдэг. Ихэвчлэн, Соран зэрэг Японы эртний дуут бүжгийг шинэчилж өөрчилсөн хэлбэр болон, өөрсдийн зохиосон бүжгийг бүжиж үзүүлнэ. Гадаа задгай талбайд болдог учир хэн ч сонирхож болно. Над шиг санамсаргүй хажуугаар нь өнгөрч явсан хүн ч үзэх боломжтой. Миний амьдардаг Осака хотод жил бүрийн 10, 11 сард энэ арга хэмжээ зохиогддог юм.

  Энэ удаа Токиод үзсэн “ Оэдо бүжгийн наадам ” ч гэсэн ижил төрлийн арга хэмжээ байсан боловч үнэхээр мундаг юмаа гэж бодсон шүү. Юу гэхээр, оролцогч хүүхдүүд зөвхөн өөрсдөө бүжиглээд, бас бусад багийн тоглолтыг үзээд зогссонгүй бүгд гартаа уут барин талбайг ээлжлэн тойрч хүмүүсийн хаясан хог хаягдлыг цэвэрлэж байлаа. 2004 оноос хойш “ Xоггүй баяр наадам “- ыг зорилго болгожээ. Арга хэмжээ дууссаны дараа ч бүгдээрээ хамтдаа талбайгаа цэвэрлэж байв. Хэдийгээр бүжиглэж чадахгүй ч зөвхөн цэвэрлэгээний ажилд оролцох хүүхэд ч цөөнгүй гэсэн шүү.

  Тэд ердөө хог цэвэрлэх ч биш. Цаг тутамд нийтийн бие засах өрөөг шалгах оролцогч ч байлаа. Хэн ч дургүйцэхгүйгээр бие биендээ мэдээллээ солилцож, хариуцсан ажлаа хийцгээж байсан. Энэ бол үнэхээр сайн зүйл гэж бодож байна.

  Зөвхөн тайзан дээр гарах бус арга хэмжээг дэмжих тайзны ар талын ажил. Аль алийг нь хийж байж, хүүхдүүд бусдыг хүндлэх, бусдад талархах хүнлэг чанарыг мэдэрч, үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж сурах бизээ.

  Хүүхдүүд гол дүрийг бүтээх бүжгэн жүжгийн тоглолт. Уралдаан болохоор мэдээж байр эзлүүлэх боловч багууд бүгд л бүх хүчээрээ багийнхаа гишүүдтэйгээ дасгал хийн, хамаг чадлаараа бүжиглэж, жүжиглэж, нүүрэнд нь сайхан инээмсэглэл тодорцгоож байлаа. Шагнал авсан ч уйлна, аваагүй ч уйлна... Хамаг чадлаараа хичээсний дараах үр дүн нь хүүхдүүдийн нулимс болон хувирч, бас амьдралынх нь сайхан дурдатгал болон үлдэх бизээ.

  Монголд уралдаан тэмцээн байнга болдог гэж сонссон. Гэвч, Сүхбаатарын талбай зэрэг задгай талбайд болох нь ховор. Монголд ч гэсэн хүүхдүүд хамаг чадлаараа найзуудтайгаа олон хүний өмнө цовоо сэргэлэн дуулж бүжиглэх арга хэмжээ зохиогоосой гэж бодсон. Тэр үед хүүхдүүд ч, томчууд ч хамтдаа хог хаягдлаа цэвэрлэж, орчиноо цэвэр цэмцгэр болгоход анхаараасай гэж хүсч байна

第28回　子どもたちの活躍の場

　しばらく日本に戻っていた。モンゴルに帰るため、東京に行った。

　そこで、たまたまだけど、子どもたちが主役。子どもたちが活躍しているイベントに出くわした。10年くらい前から日本各地でよく行われているイベントの一つ。子どもたちの居場所づくり、絆作りを目的とし、チームによる演舞発表会だ。多くは、ソーラン節を始めとする日本の民謡をアレンジしたダンスだったり、創作ダンスだったりする。公道や広場で行うため、誰でも自由に見ることができる。私の様な通りすがりでも見ることができる。私が生活していた大阪では10月か11月に毎年行われている。

　今回、東京で見た「大江戸舞祭」も同様のイベントなのだが、すごいと思ったことがあった。それは何かというと、主役の子どもたちは、演舞をし、他のチームの演舞を鑑賞するだけではなかったこと。参加した子どもたちは、ビニール袋を持って会場内を巡回し、ゴミ拾いをしているのだ。2004年から「完全ゴミなし祭」を掲げている。イベントが終わった後は、子どもたちが一斉にゴミ拾い。演舞は苦手で踊らないけれど、ゴミ拾いにだけは参加するという子どももいるという。

　ゴミ拾いだけではない。時間ごとにトイレチェックも参加者でしていた。しかも、子どもたちは、嫌がる様子もなく、お互いに言葉を掛け合いながら、進んで行っている。とても素晴らしいことだと思う。

　表舞台だけでなく、イベントを支えてくれる裏舞台。どちらも経験することによって、子どもたちは、相手を想う感謝の心。役割。などを学ぶことになるだろう。

　子どもたちが主役の演舞発表会。コンテストでもあるので、順位はつくが、どこのチームも一生懸命、仲間と練習し、精一杯、仲間と演舞し、とてもいい笑顔だった。入賞しても涙、入賞できなくても涙。。。子どもたちの一生懸命してきた結果が、子どもたちの涙となり、良き思い出となるのだろう。

　モンゴルは、よくテムツェーン（試合）があると聞く。しかし、スフバータル広場のようなところで行われることは、稀である。子どもたちが仲間と一緒に活き活きと、多くの観衆の前で、踊ったり歌ったりできるようなイベント、モンゴルでもしてほしいと思った。その時は、ぜひ、子どもも大人もゴミ拾いをし、会場の美化にも配慮をしてもらいたい。

Тэмдэглэл 27: Цэцэрлэг гэдэг хөгжилтэй!!

    Булган аймгийн Баян-Агт суманд очоод нүүдэлчин айлын хүүхдүүдэд зориулсан зөвхөн зуны цагт ажиллах гэр цэцэрлэгтэй танилцлаа.Азийн хөгжлийн банкны тусламжаар хэрэгжиж буй зун ажиллах Гэр цэцэрлэг төсөл юм. Булганаас бусад аймгуудад ч уг төсөл хэрэгждэг юм байна.

    Миний үзсэн гэр цэцэрлэгт тэр өдөр 22 хүүхэд ирсэн байлаа. Багш нь сумын цэцэрлэгийн багш гэх залуухан багш байлаа.Хоол болон цэвэрлэгээ хийнэ. Туслах ажилтан 2 хүн (30гаран насны эрэгтэй, 50гаран насны эмэгтэй) байв. Бас дунд сургуулийн гэмээр охин.Тэрээр хүүхдүүдийг их сайн асран хүүхдүүдтэй цуг дуу дуулан хажуугаар цэвэрлэгээнд туслана. Сайн туслагч байлаа.Ирээдүйн багш болох хүн ийм байвал....гэж түүнийг хараад бодохоор... Мөн ахлах ангийн бол уу гэмээр эрэгтэй хүүхэд (Тэр бас хүүхдүүдийг сайн харна Ялангуяа эрэгтэй хүүхдүүдтэй наадан хамт тоглож байв. Хүүхдүүд ахтайгаа тоглож буй мэт.)
  
    Ийм 5 хүнээр асруулан хүүхдүүд гэр цэцэрлэгт хүмүүжиж байлаа.

    Харих үед хүүхдүүд өдрийн унтлагаас сэрж орон дээрээ сууцгаан дуу дуулж шүлэг уншиж өгөв. Нүдээ гялалзуулан хөөрхөн дуу дуулж өгсөн.

 「Гэр цэцэрлэг ямар байна」гэж асуухад нэг дуугаар「Гоё цэцэрлэг」хэмээн цоглогоор хариуллаа. Маргааш нь цэцэрлэгийн сүүлийн өдөр байлаа.

Хол хүүхэд 7км орчим газраас явна. Богино Монголын зун, энэ цагт гол мөрний ойролцоо нүүдэлчид нүүдэлнэ. Тэр үеэр Гэр цэцэрлэг ажиллана. Уртдаа 6.7.8сар ойролцоогоор 3сар. Богино хугацаагаар бол хэдэн долоо хоног.

Богинохон хугацаанд ч гэсэн хүүхдүүдийн хувьд цугларан суралцах боломж олдох явдал нь өсөн хүмүүжүүхэд хамгийн чухал. Нэг ч гэсэн хүүхэд ийм гэр цэцэрлэгт хамрагдаасай гэж хүсч байна. Тиймээс багш нар ч адилхан хүсэлтэйгээр айл өрхүүдээр яван гэр цэцэрлэгийн талаар танилцуулж эцэг эхчүүдэд цэцэрлэгт хүүхэдээ явуулах талаар ярьдаг байна.

Тиймээ Гэр цэцэрлэг хүүхдүүдийн төлөө хичээгээрэй гэж хэлэх байна. Нүүдэлчин айлын хүүхдүүдэд боловсрох боломжийг олгоорой.

4жилийн өмнө бол уу. Японд шөнө дунд баримтат нэвтрүүлэг үзэж байсан. 「Сургуульд явмаар байна. 」гэх нүүдэлчин айлын хүүхдүүдийн төлөө бага сургуулийн багш нар гэрээ нүүлгэн анги нээж байсан. Одоо энэ нүүдэлийн сургууль монголд байгаа болов уу. Мэдэх хүн байвал холбоо барина уу.

第２７回　幼稚園、楽しい！！

　ボルガン県のバヤンアグト村に行った際、遊牧民の子どもたちのために、夏だけ開かれる幻の幼稚園に出会った。アジア銀行の支援により国が行っているプロジェクトによって、夏だけ開かれるゲル幼稚園。ボルガン以外の県でもプロジェクトは行われているそうだ。

　私が見たゲル幼稚園は、その日は子どもが22人登園していた。先生は、普段は村の幼稚園の先生をしているという若い先生だ。料理を作ったり、掃除をしたり、アシスタントをする大人が2人（30代前半の男性と50代の女性）。他にまだ、中学生くらいの女の子（彼女は子どものお世話をよくしており、子どもと一緒に歌を歌ったり、お片付けを一緒にしたり、よい助っ人でした。将来、このような人が先生になってくれれば。。。と思うような少女。）小学校高学年くらいの男の子（彼も子どもたちのお世話をよくしていました。特に男の子たちの遊び相手になっていました。子どもたちのお兄ちゃん的存在。そんな少年。）。

　子どもたちは、彼ら5人に見守られ、幼稚園生活を過ごしていました。

　帰る頃、子どもたちがちょうどお昼寝からお目覚め。布団の上に座って、みんなで１曲歌を歌ってくれ、詩を１つ暗唱してくれました。子どもたちは、キラキラした目で一生懸命に歌ってくれました。

　「ゲル幼稚園はどう？」というこちらの質問に対し、子どもたちは一斉に「ゴイ　ツェツェルレグ（いい幼稚園）」と元気に答えてくれました。

私たちが行った次の日で今年のゲル幼稚園は終わりだと言っていました。

遠い子どもは７キロメートルほど離れたところから通っているといます。

短いモンゴルの夏。この時期に川や湖周辺に遊牧民は移動してきます。その時期にだけ開かれるゲルの幼稚園。長いところで６・７・８月の３か月弱。短いところは数週間だそうです。

短い間でも、子どもたちにとって、集団で学習する機会があるということは、成長するうえでとても大切なことです。一人でも多くの子どもがこのようなゲル幼稚園を利用し、集団生活を体験してほしいと思いました。一人でも多くの子どもにゲル幼稚園に来てほしいと、先生方もゲルを回り、ゲル幼稚園の必要性を訴え、子どもたちがゲル幼稚園に通えるよう親御さんにお願いしているそうです。

ゲル幼稚園。子どもたちの成長のために、頑張って欲しいと思います。

遊牧民の子どもたちにも教育のチャンスを・・・・

４年くらい前かな？日本で、深夜にドキュメンタリー番組を見たことがあった。「学校に行きたい！」という遊牧民の子どもたちのために、小学校の先生方がゲルで移動し、学校を開くという移動教室。現在のモンゴルにもあるのだろうか？ご存知の方、おられましたら連絡をください。

　

Тэмдэглэл 26: Зохиогчийн эрх гэж юу вэ

Дэлхий даяар зохиогчийн эрх гэсэн ойлголт бий. Өнөөдөр энэ тухай тайлбар хиймээр санагдлаа. Харамсалтай нь Монголт энэ талын ойлголт бараг байхгүй байна. Орчин үеийн олон улсын нийгэмд багш хэрхэн зөв ойлголттой байгаагаас хамааран хүүхдүүдийн ирээдүй өөрчлөгдөнө.

Товчоор тайлбарлавал хүүхэд бичсэн зохион бичлэг нь хүүхдийн бүтээл нь юм. Бүтээлийг нь сонинд нийтлэхээр бол бүтээлийн эзнээс зөвшөөрөл авахгүй бол болохгүй.「Сонинд нийтэлж болох уу」гэж.

Бас гадаад номын орчуулга хийх үед өөрөө бичсэн мэт өөрийн нэрээр хэвлүүлж болохгүй. Заавал「○○○○зохиолч, △△△△орчуулагч」гэж бичин хэний бүтээлийг орчуулсанаа тодорхой бичих шаардлагатай.

Илтгэл тавих үед ч гэсэн хаанаас ямар материалаас ишлэл авсанаа тодорхой бичих хэрэгтэй.

　Та бүхэн ойлгож байгаа биздээ. Хүний хийсэн бүтээл нь тухайн хүний л зүйл болох юм.

Зохиогчийн эрх гэдэг нь тухайн бүтээлийн эзэн бүтээлээ хэрхэн яаж илэрхийлэх нь түүний эрх. Та бүхэн юу гэж бодож байна? Зохиогчийн эрхийн хуулийг мөрдөж байгаа юу?

　Саяхан Булган аймгийн Боловсролын газраар орлоо. Булган аймгийн боловсролын газарт сайн хүмүүс ажилтнуудтай юм байна аа гэж бодлоо.

「Булган аймгийн багш нарт зориулсан сонинд таны блогийг танилцуулмаар байна」зөвшөөрөл авах гэсэн юм хэмээн Батзориг мэндэлсэний дараагаар шууд хэлсэнд их гайхлаа. Очиж үзээгүй газрын Боловсролын гзарын ажилтан блогийг мэдэж байсанд үнэхээр гайхсан юм. Ер нь боловсролын тухай сонирхол байгаад судалж байгаа юм уу, байнга тогтмол шинэчлэл хийгдээгүй ч сүүлийн мэдээллүүдийг мэдэж байлаа.

    Бас зохиогчийн эрхийн тухай ойлголттой байгаад надаас зөвшөөрөл авсанд би үнэхээр их баярласан.

    Энд хамгийн чухал нь зохиогчийн эрх. Тэр заавал блог [mongol baga angi] гэж бичин сонинд нийтлэнэ гэсэн болохоор би түүний гуйлтад зөвшөөрсөн юм.

    Та бүхэн хэрвээ, хаа нэгтээ блогд бичигдсэн байгаа өгүүлэл болон зураг фотог ашигламаар байвал майлээр болох учраас холбоо бариарай.「нэр, юунд ашиглах, зорилгоо」зэргээ товчхон бичиж ирүүлээрэй.

　Монголын хүүхдүүдийн төлөө, багш нарын төлөө, Монголын ирээдүйн төлөө...Олон хүн блогийг минь уншвал би баяртай байх болно.

第26回　著作権って何？

　世界共通の考え方に著作権というのがあります。今日は、このことについて説明をしたいと思います。残念ながらモンゴルでは、この考え方は、ほとんど浸透していません。しかし、これからの国際社会、先生方がしっかりとこの考え方を持つことにより、子どもたちの将来が変わってくるのです。

　簡単に説明しますと、子どもの書いた作文は、子どもの作品です。子どもの作品を新聞などに投稿する際、作文を書いた子どもに許可を取らなければなりません。「新聞に投稿してもいいですか？」と。

　また、外国の本をモンゴル語訳した際は、自分で文章を書いたかのように自分の名前で出版してはいけません。必ず、「○○○○著、△△△△訳」と誰の作品を訳したのかを明記する必要があるんですよ。

プレゼンテーションする時も、どこから資料を引用したのか、明記する必要があるんですよ。

ご存知でしたか？人が作ったものは、作った人の作品です。作った人だけがどこにどう表現するのかを決めることが出来る権利のことを著作権と言います。

　皆さん、どうですか？著作権を守れていますか？

　先日、ボルガン県の教育局に行ってきました。ボルガンは、素晴らしい人を教育局に採用されていると思いました。

　「ボルガンの先生方に向けた新聞で、ブログの内容を紹介したい。許可をください。」と言う教育局のバッドソリッグさん。簡単に挨拶をした後、すぐに言われたので驚きました。行ったこともない地方の教育局の人が、このブログを知っておられたことにもびっくりしました。普段から教育に興味・関心を持って研究されているのでしょうか？不定期の更新にも関わらず、最新情報までご存知でした。そして、彼が著作権の考え方を持っておられ、許可を求められたことにも感心しました。

　ここで大事なのは著作権。彼はきっちりと「ブログ[mongol baga angi]からの引用・紹介」も新聞に記載してくださるということなので、もちろん、彼の申し出は承諾しました。

　皆さんももし、どこかでブログにある文章や写真・図などを引用したい場合、メールでいいので連絡をください。「名前・どこで引用するのか・目的など」簡単に書いて送ってくだされば、ＯＫです。

モンゴルの子どもたちのために、先生方のために、モンゴルの未来のために、、、多くの人にブログを読んでいただけると嬉しいです。

Тэмдэглэл 25: Хүүхэд гэдэг хэцүү Мэдээж багш ч гэсэн

Өнөөдөр, би өөрийнхөө тухай сүүлийн үеийн сониноос бичье гэж бодлоо.

Монголд ирээд нэг сар орчим болоод монгол хэл сурахаар хэлний сургуульд явлаа. Өдөрт 90минутаар 2-3цаг, даваа гаригаас бямба гариг хүртэл. Бүр монгол хэлийг англи монгол хэлээр заалгалаа. Өдөр бүр юу заах болооо гэж догдлохын зэргцээ хэцүү байсан. Тэр нь англи хэл мэдэхгүйн дээр монгол хэл бас ойлгохгүй. Өөрийн хэл бус гадаад хэлээр гадаад хэл заалгахаас гадна өдөр бүр шинэ зүйл сурахгүй бол болохгүй учраас .

Гэнэт бодлоо, Хүүхдүүд ч гэсэн надтай адил юм бол уу гэж?

Өдөр бүр 40минутаар 5-7цаг даваа гаригаас баасан гариг хүртэл янз бүрийн хичээл үзнэ. Өдөр бүр щинэ зүйл ар араасаа. Монголын сурах бичиг агуулга нь хүнд бас их.. Тийм болохоор нэг цагийн хичээл дээр шинээр сурах зүйл нь их. Бүр хэтэрхий их. Өдөр бүрийн хичээлээр сургалтын агуулгыг ойлгох сурагч хэр байгаа бол?

Цөөхөн л байгаа байх. Эсвэл байхгүй ч байж мэднэ.

Ойлгомжгүй агуулга үг хэллэг өдөр бүр ар араасаа гарч ирэх нь хэцүү санагдана... Хүүхэд гэдэг хэцүү! Гэвч тэдэнд өнөөдөр юу үзэх бол гэсэн хүлээх сэтгэл буй. Яагаад гэвэл тэд хүүхэд болохоор.. ийм болохоор л тэд хичээл хийх хүсэл сонирхолтой байдаг байх.

Миний монгол хэл ч гэсэн иймэрхүү байдалтай байлаа. Өдөр бүр ямар ч байсан шинэ зүйл сурах. Гэвч ойлгомжгүй зүйлүүд ар араасаа. Гэвч юу ч гэсэн хийх. Одоо больчихвол дуусчих юм шиг санагдаад хичээлээ. Ойлгомгүй зүйлүүд нэмэгдээд л...

Ингээд монгол хэлний хичээлийн хугацаа дуусан их сургуулийн ажлын байран дээр ирлээ. Тэгтэл улам хэцүү боллоо. Хэлний сургууль шиг хэн ч надад зааж өгсөнгүй. Толь бичигээ барин хаа сайгүй явна. Ийм юм бол уу Тийм юм бол уу гэж асуунгаа үсэглэн уншаад л өөрөө өөрийхөөрөө таамаглаж ойлгоод л явлаа.

Гэвч өөрөө өөрөөрөө сураад явахад хэл гэдэг амар зүйл бишээ. Өөртэйгээ  тэмцлээ. Одоо л больчих юм бол чармайлт маань савангийн хөөс болчих гээд... Өөртөө урам өгөн хичээлээ. Ойлгохгүйдээ харамсан Яагаад гэж өөрөөсөө асуух үе ч байлаа.

Нэг удаа урьдахыгаа бодуул жаахан монгол хэл ойлгохоор болсон өөртэйгээ уулзлаа. Энэ агшин нь Өөрөө өөртөө итгэл төрөх агшин байлаа. Үнэхээр баяртай байсан.

Цааш хиймээр санагдлаа. Итгэлтэй болох нь том хүн ч бай хүүхэд ч бай адилхан л чухал гэж бодож байна.

Одоо монгол хэлээ сайжруулахын тулд долоо хоногийн хугаатай хэлний сургуульд явж байгаа. Зөвхөн шинэ зүйл сурах биш одоог хүртэл сурсан Монгол хэлээ давтахын тулд. Бас өөрийн хэлний мэдлэгийг хэр сайжирсаныг мэдэрмээр санагдсан учраас...

90минутын 4 цагийн хичээлд 5 өдөр суусан. Үнэхээр үр дүнтэй байсан. Өөрийгөө одоог хүртэл хийж чаддаггүй байсан зүйлээ чаддаг болсоноо илэрүүллээ. Монголоор яаж илэрхийлэх тухай заалгаж авлаа. Өдөр бүр маш хөгжилтэй. Хэл гэдэг ийм сонирхолтой бил үү гэж бодлоо.

Энэ бүхнээс бодож үзлээ.

Хүүхдүүдэд итгэл төрүүлэх боломжийг олгох нь чухал гэж.

Жишээ нь тооны хичээлийн чадахгүй байсан тооцоог бодож чадуулах тэр л агшин! Ийм боломжийг аль болохоор хичээлдээ тусгахыг хүсч байна. Тэгээд өөрөө өөртөө ялагдахгүй гэсэн урам зориг хайрласан үгийг хүүхдүүдэд хэлж өгөхийг хүсч байна.

Тэгүүл өдөр бүрийн сургалтын агуулгад дарагдах багш нарын хувьд, хийх цирклюмм ийм их байхад гэж бодох багш олон болов уу. Хэцүү зүйл биш ээ. Өдөрт зөвхөн таван минут бүр гурав ч болно. Хүүхдүүдэд хичээх боломжийг зориудаар бий болгохыг хүсч байна. Энэ богинохон хугацаа нь хүүхэд бүрд уйгагүй занг төлөвшүүлэх, өөрөө өөрийгөө танин мэдэх, аливааг илэрхийлэх зан чанарыг төлөвшүүлэж учраас...

Хүүхдүүд нь өдөр бүр хичээж байдаг. Тиймээс багш нь хүүхдүүдтэйгээ цугтаа хичээцгээе!

Хүүхэд гэдэг хэцүү! Багш ч гэсэн !

Гэвч, хүүхдийн инээмсэглэлийг харах багшид хичээх сэтгэл төрдөг дөө?

第25回　子どもって大変！もちろん、先生も大変！！

　今日は、最近の私の生活について、話をしようと思う。

　モンゴルに来て、1か月弱、モンゴル語を学ぶために語学学校に通った。1日90分×2コマ～3コマ、月曜から土曜日まで学んだ。しかも、モンゴル語をモンゴル語または英語で教わった。毎日、何を習うのかワクワクする反面、つらかった。それは、英語も理解できない上に、モンゴル語もわからない。自分の慣れ親しんだ言語がない状況で、毎日、新しいことをどんどんと学んでいかなければならなかったからだ。

　そこで、ふと思った。「子どもたちも同じ状況ではないだろうか？」

　毎日、1日40分×5コマ～7コマを月曜から金曜まで様々な教科を学ぶ。日々、新しいことのオンパレード。モンゴルの教科書は内容が高度なうえに、多い。そのため、1コマの授業に新しく習う知識がたくさん詰まっている。詰まりすぎているのだ。

毎日の授業だけで、学習内容を理解できる子どもは、どのくらいいるのだろうか？ほんの一握りしかいないだろう。もしかすると、一握りもいないかもしれない。。。。

理解のできない内容・言葉が、毎日毎日、どんどん出てくる環境って、つらい。。。子どもって、大変！でも、今日は何を習うの？とワクワクする気持ちもある。これは、子どもならではかもしれない。その気持ちがある限り、子どもたちは、勉強をしたいと思うし、やろうとするだろう。

私のモンゴル語も同じ状況だった。毎日、新しいことをとにかくやる。でも、理解できないこともどんどん出てくる。でも、とにかくやる。諦めたら終わりだと思って、とにかく頑張った。理解できていないことが増えていった。

語学学校での学習期間が終わると、大学での勤務となった。そうしたら、もっと大変だった。語学学校のようには誰も教えてくれない。辞書とノートを持って、あっちこっち。こうかな？ああかな？と話を聞いたり、文字を読んだりして、推測し、自分なりに解釈をする。しかし、それで理解できるほど、言語は甘くない。自分との格闘だった。ここで、辞めたら、今まで頑張ったのが水の泡になってしまう。。。。自分自身を励まし、頑張った。日々、わからない自分が悔しかった。どうしてわからないの？と思うことも度々だった。

ある瞬間、以前の自分よりもモンゴル語が少しだけ理解できるようになった自分に出会った。それは、自分自身で成長を感じた瞬間だった。本当に嬉しかった。もっともっと勉強したいと思った。自分自身の成長を実感することは、大人でも子どもでも必要だと思う。

今は、モンゴル語のフォローアップのため、1週間だけ語学学校に通っている。新しい知識を得るためだけではない。自分が学んできたモンゴル語を復習するためだ。そして、自分自身の成長を実感したいから。。。。

この語学研修（90分×4コマ×5日）が、本当に意味のあるものだった。今まではできなかったことが出来るようになった自分を発見。新たに教えてもらったモンゴル語表現。毎日、楽しみで仕方がなかった。語学がこんなに楽しいと思ったことはないだろう。

この経験から思う。

子どもたちも、どこかで自分の成長を実感する機会が必要だということ。例えば、できなかった算数の計算が出来るようになった瞬間！そんな機会を出来るだけたくさん、授業の中で取り入れてあげて欲しいと。。。。そして、自分に負けないように、励ましの言葉を子どもたちにかけてあげて欲しいと。。。

そうなると、日々の学習内容に追われている先生方も大変だ！！やらなきゃならないカリキュラムもたくさんあるのに～～～ってこれを読んで思っている先生も多いだろう。難しいことではない。1日、たった5分。3分でもいい。子どもたちが頑張れる機会を意図的に作ってあげて欲しい。その少しの時間が、子どもたち、一人一人にあきらめない心を育て、自分と向き合う心を育て、探究心をも育てることになるのだから。。。。

子どもたちも日々、頑張っている。だから、先生たちも子どもたちと一緒に頑張りましょう！

子どもって大変！先生も大変！！

でも、子どもたちの笑顔があると、先生は頑張れちゃいますよね？