Тэмдэглэл 24: Нийгэмтэй танилцах хичээл

   Өнөөдөр би (том хүн) Нийгэмтэй танилцах хичээл буюу цахилгаан станцтай танилцлаа!!

 

　Цахилгаан, эрчим хүч нь бидний амьдралыг тэтгэгч билээ. Улаанбаатарын цахилгааны 70 хувийг хангагч Монголын хамгийн том 4-р станцтай танилцлаа.

Энд ажиллаж буй Японы Сайн дурын 3 ахлах гишүүнээр дамжуулан станцтай танилцах боломж олдсон юм. Тэднээр тайлбар хийлгэн цахилгаан үүсгүүр зуух　болон хяналтын өрөө, чулуун нүүрс зэргийг биеэр үзэж танилцлаа. Шатаах зуухны ойр орчим үнэхээр халуун 60 градусаас дээш. Энд тэндээс нь ус халин урсан, байшингийн дотор бороо орсон мэт чийгтэй газар ч байлаа. Техник төхөөрөмжийн дуу нь маш чанга бөгөөд ярих боломжгүй байдалтай газар ч байна .Энд ажиллаж буй хүмүүс үнэхээр хүнд нөхцөлд　хуучирч муудсан техникийг сэлбэж засангаа, хамгаалатын малгай өмсөн нүүр нь нүүрсний тортгонд хар болон, хөлсөө урсган ажиллацгаана.

Энэ л хүмүүсийн ачаар бидний амьдрал тэтгэгдэн амьдарч байгааг мэдэрсэн юм. Та бүхэнд сэтгэлийн гүнээс баярлалаа.

　

　「Нийгэмтэй танилцах хичээл」 гэдэг нь ажил хийж буй бодит хүмүүстэй уулзаж ярилцан тэдний яриаг сонсонгоо ажлын тухай суралцах хичээл юм.

Японд 3,4-р ангиас Нийгмийн хичээл дээр бидний аж амьдралыг тэтгэгч хүмүүсийн ажил хөдөлмөртэй танилцан суралцана. Хог шатаах газар, бохир усыг цэвэршүүлэх газраас эхлээд цагдаа, гал унтраах анги зэрэг янз бүрийн компани үйлдвэр, байгууламжаар хичээлийн шугамаар уг газартай үзэж танилцахаар очино.(5,6-р ангийн хувьд ч гэсэн адил ингэж явах явдал олон бий.)

Танилцах хичээл нь хүүхдүүдийн хувьд ч сонирхолтой их сайн суралцах боломж нь болж өгдөг. 100 сонссоноос 1 үз гэж. Ихэвчлэн хичээлийн хэлбэр нь

Урьдчилсан сургалт, Танилцуулах хичээл (бодитоор танилцах), Дүгнэлт гэсэн хэсгээс бүрддэг.

Урьдчилсан хичээл дээр хүүхдүүд группээрээ өөрсдөө голлон судалгаагаа хийн судалгаа явуулах нь элбэг. Мөн Дүгнэлт дээр Ханын сонин гарган, уулзсан хүмүүсдээ зориулан сэтгэлийн үгтэй захиа бичих, үүнийг ч бас хүүхдүүд өөрсдөө голлон хийх нь олон. Иймээс танилцах хичээл гэдэг нь хүүхдүүд өөрсдөө субьект болон судалгаагаа үргэлжлүүлэх нь олон бөгөөд хүүхдүүдийн эрэл хайгуул хийх юмыг сурч мэдэх сэтгэлгээ нь сайжрахад их үр дүнтэй гэж бодож байна.

Бас өөрсдийн амьдралд нь дэм болж буй хүмүүсийн ажил хөдөлмөрөөс суралцан тэр хүмүүст талархах сэтгэгдэлтэй болж өсөх болно. Хүүхдүүд өөрсдийн эцэг эх садан төрлөөс гадна олон хүний хөдөлмөрөөр тэтгэгдэн амьдарч буйгаа мэдэрч, сэтгэл амар амьдрах болов уу.

Монголд ийм танилцах хичээлийг аль болох олон хийж хүүхдүүдийг нийгмийн амьдрал, хүмүүсийн ажилтай танилцуулан тэднийг хүндэтгэх сэтгэгдэлтэй болгоосой гэж хүсч байна.

第24回　社会見学

　今日は大人の社会見学！！

　私たちの生活を支えてくれる、豊かにしてくれる電気。ウランバートルの電力の７０％を発電しているモンゴルで一番大きな第4火力発電国有株式会社にいってきた。

　ここでは、現在、シニア海外ボランティアとして日本人が3名勤務している。彼らの案内により、実際に発電している炉や制御室、石炭などを見せていただいた。

　発電炉の周辺は非常に熱く、60度以上の高温。あちこちから水漏れをし、建物の中は、雨が降っているみたいなところもある。機械音も大きく、会話もできない状況のところもある。ここで働く人々は、そんな過酷な環境の中、老朽化の進んだ機械を管理・修理しながら、ヘルメットをかぶり、顔を煤で黒く汚れ、汗水流して働いておられる。

　このたくさんの労働者によって、私たちの暮らしは支えられていることを改めて感じた。そして、彼らに感謝をする。

　

　「社会見学」とは？実際に働く人々にインタビューをしたり、説明を聞いたりしながら、仕事について学習をしていくこと。

　日本では、３・４年生の社会科の授業では、自分たちの生活を支える人々・仕事について学習する。ゴミ焼却場・下水処理場・浄水場をはじめ、警察・消防。様々な会社・工場や施設に学校の授業として、現場を見学しに行く。（５・６年生でも社会見学に出かけることはしばしばある。）

　社会見学は、子どもたちも興味・関心があり、とてもよい学習になる。「百聞は一見に如かず。」よく行われる授業形態としては、

事前学習　⇒　社会見学　⇒　まとめ

「事前学習」では、子どもたちが主体となって調べ学習をしたり、グループ学習をしたりすることが多い。また、「まとめ」は子どもたちが壁新聞を作成したり、働く人々に感謝のお手紙を書いたり、これもまた、子どもたちが主体となってすることが多い。そのため、社会見学は、子どもたちが中心となり、学習を進めるところも多くあり、子どもたちの探究心も育ち、有効的な学習だと思う。

　また、自分たちの生活を支えてくださる仕事を学習することにより、働く人々に感謝する心も育つだろう。子どもたちは、自分たちは親・親戚以外の多くの大人たちに支えられて生活をしていることを知ることにより、子どもたちは安心して、生活できることだろう。

　モンゴルには、社会見学がないと聞く。是非、この授業形態も取り入れて欲しいと思う。

Тэмдэглэл 23: Цаг болон Төлөвлөгөө

Монголын хөдөө нутаг үнэхээр гайхалтай сайхан. Хязгаар нь үл харагдах тал хээр газар. Тэнд цаг хугацаа гэж байхгүй мэтээр алгуурхнаар цаг урсан өнгөрөх мэт.  Ялангуяа, Толгодоос харагдах үзэсгэлэнт байгаль. Тал хээр өргөн уудам ногоон тал, голын урсгал, хонь ямаан сүрэг, адуун сурэг, үхэр болон сарлаг, нүүдэлчин айлын ганц цагаан гэр.

Яг л зурагт номын ертөнцөөр аялж буй мэт санагдана.

 Хотын нүргээнт чимээт амьдралаас тэс  өөр ертөнц. Хүн гэдэг амьтан угаас байгалийн амьтан учраас байгальтай зохицон амьдрах амьтан юм уу гэж бодогдоно.

Энэ л газар зөвхөн цаг хугацаа алгуурхнаар урсан өнгөрч, салхины дуу л цагийг илэрхийлнэ. Үнэхээр нам гүм, өөрөө өөрийгөө танин мэдэхэд сайхан  орчин .

Тийм орчинд хэдэн арван мянган жил амьдарсаар ирсэн монголын нүүдэлчин ард. Тэгээд одоо ч гэсэн үргэлжилсээр буй нүүдэлчин малчны амьдрал.

Таван хушуу малыг толгойноос хөл хүртэл, яс цус гээд л бүгдийг ашиглана. Хэрэггүй зүйл огтхон ч байхгүй. Байгальтай зохицон амьдран ирсэн ард түмэн нь амьдралын арвин их ухаантай.

Нүүдэлчин ард түмний амьдралаас соёл иргэншил нь харгдана. Эхлээд их гайхлаа. Өрөөсөн гартаа гар утас барин морь унах ах. Гэрийн хажууд байх том тавган антина (нарны гэрэл цуглуулагч). Гэхдээ сайн ажиглавал, хүмүүс өөрсдийн амьдралын наад захын л хэрэгцээний зүйлийг нэвтрүүлж буйг ойлгоно. Мэдээлэл цуглуулахын тулд зурагт болон утас хэрэгтэй. Үүний тулд тог хэрэгтэй. Цахилгаанаа байгалийн нарны гэрлийг болон салхины хүчийг ашиглан гаргаж авна. Байгальтайгаа зохицон амьдран ирсэн ард түмний байгалиа гэсэн сэтгэл болов уу.

Хотод буцаж ирээд бодлоо. Одоог хүртэл үргэлжилсээр буй нүүдэлчин ард түмний амьдралд цаг гэсэн ухагдахуун нь чухал биш байж магад. Алгуураар өнгөрөн урсах цаг хугацаанд бие даан, байгальтай зохицон амьдрах нь үнэхээр гайхамшигтай. Бидэн шиг суурин нийгэмд амьдарч ирсэн хүмүүс бол ийм амъдралын хэв маягаар амьдарч чадахгүй, ингэж амъдрах ухаан, ур чадвар ч хүрэхгүй биз. Энэ бүхэн битгий өөрчлөгдээсэй гэж хүсч байна.

Гэвч үүнээс хойш олон улсын түвшинд нийцэж, тэдний хөгжлийн түвшинд хүрэхийн тулд 「Цаг 」болон 「Төлөвлөгөө」гэсэн ухагдахуун чухал юм.「Цаг баримтлах」гэдэг нь хамгийн чухал ойлголт. Мөн өндөр хөгжилтэй орнуудын хөгжлийн талаархи үзэл баримтлал нь бас л чухал зүйл. Ирээдүй хойч үеийн залуус, хүүхдийн ихэнх нь даяарчлагдаж буй нийгэмд амьдрах болов уу. Тиймээс 「Цаг」「Төлөвлөгөө」гэсэн 2 ухагдахууныг Монголын боловсролын систем буюу сургуулиудад нэвтрүүлэхгүй бол цаашид олон улсын түвшинд ажиллах чадвартай боловсон хүчин бэлтгэгдэхгүй. Хичнээн хэлний мэдлэгтэй, удирдах чадвартай байсан ч「Цаг」「Төлөвлөгөө」гэсэн ойлголтгүй бол олон улсын түвшинд амжилттай ажиллах боломжгүй юм.

Юуны түрүүнд, Багш нар өөрсдөө заах аргын төлөвлөгөөгөө боловсруулцгаая. Японд хичээлийн шинэ жил эхлэх үед 1жилийн сургалтын заах арга зүйн төлөвлөгөөг гаргана. Хичээл тус бүр дээр хэдэн сард ямар хичээлийг  хэдэн цагаар заах вэ гэдгийг төлөвлөнө. Түүний дараа сар бүр, сарын сүүлд дараа сарын заах аргын төлөвлөгөөг дахин харна.(Ингэхдээ адил анги дааж буй багштай хамтран төлөвлөгөө гаргана.) Тэгээд ,7хоног бүр дараагийн 7хоногийн хичээлийн заах аргын төлөвлөгөөг боловсруулна.Ингэх явцад цаашид  хийх ажлаа харж чадахаас гадна хичээлийн бэлтгэл судалгаа, хичээлийн судалгааг хийхэд амар болно.Бас урьдчилан харснаар, ямар нэгэн гэнэтийн өөрчлөлтөнд сандралгүйгээр зохицуулж чадна. Хүүхдүүд ч сэтгэл амар байх болно .

第２３回　「時間」と「計画」

モンゴルの地方は本当に素晴らしい。

どこまでも続く草原。そこは時間など存在していないかのように、ゆっくりとした時間が流れている。特に、丘からの眺めは絶景だ。緑の草原が広がり、川が流れ、そこに羊やヤギの群れ、馬の群れ、牛やヤクの群れ。ぽつんと存在する遊牧民の白いゲル。

絵本の世界に入り込んでしまったかのような、不思議な感覚。

この首都の騒がしさとは全くの別世界。人って本来、自然と共存して生きる生き物なんだなぁ～と感じる。

そこは、ただただ、ゆっくりとした時間が流れている。風の音だけが、時間を表している。本当に静かで、自分自身を見つめるには、よい環境だ。

そんな環境で、何千年・何万年と生活をしてきたモンゴルの遊牧民たち。そして、今も引き続き、家畜と共に生活をしている。家畜は頭から足の先まで、骨から血液まですべてが活用される。無駄なところは何一つない。自然と共に生活をしてきた人々には、生活の知恵がたくさん詰まっている。

そんな遊牧民の生活の中に文明を見ることもある。最初は驚いた。携帯片手に乗馬するお兄さん。ゲルの横にある大きなパラボラアンテナに太陽光発電などなど。しかし、よく観察してみると、人々は自分たちの生活に必要なものを最小限に取り入れていることがわかる。情報収集には、テレビや電話は必要だ。そのためには電気も必要。電気は天候を活かし、太陽光発電や風力発電を使っている。自然と共存してきた人々だ、自然のことも配慮しているのだろう。

首都に帰ってきて思う。今まで続けてきた遊牧民の生活には、「時間」という概念は必要ないのかもしれない。ゆっくりと流れる時間に身を任せ、自然と共に生きて行くことは、本当に素晴らしいことだ。私たち文明社会で生きてきたものにはできない、生活力がある。生きる力がある。それは変わらないでほしい。

しかし、これから、国際社会に生きるため、外国と交流をし、国の発展を目指すのであれば、この国にも「時間」「計画」という概念は必要だ。「時間を守る」ということは非常に重要なことなのだ。また、海外の考え方を導入することも大切なことだ。これからの子どもたちの大半は、国際社会で生きて行くことになるのだろう。そうなると、「時間」「計画」この２つの概念をモンゴルの教育現場に導入しなければ、国際社会に通用する人材は育たない。どれだけ語学力がついても、指導力がついても、「時間」「計画」の概念がなければ、国際社会には通用しない。

まずは、先生方、自分たちの指導計画を作りましょう。日本では、新年度の始まりに1年間の学習指導計画を立てます。各教科、何月にどの単元を何時間指導するかを計画します。その後、毎月、月末に翌月の指導計画を見直します。（ここまでは、同じ学年を担任している先生方と一緒に計画をします。）そして、毎週末には翌週のクラス指導計画を作成します。そうすることで、先の見通しを持つことができ、教材研究・授業研究もしやすくなりますよ。また、先を見通すことで、突然の変更にもあわてず対応でき、子どもたちも安心しますよ。

Тэмдэглэл 22: Хүүхдийн сэтгэлийг хөгжүүлэхийн тулд ...

　Японд бага насны хүүхэд болон бага сургуулийн боловсролд「хүүхдэд хайрлах сэтгэлийг төлөвшүүлэх」аргыг түлхүү анхаарах болсон. Түүний нэг хэлбэр болох “Уншиж сонсгох” гэсэн аргыг Японд нилээд хэрэгжүүлж байгаа.

　Өнөөдөр энэ аргын тухай танилцуулъя гэж бодлоо.

　Хүүхдүүд  үлгэр домогт маш дуртай. Унших дуртай хүүхэд нь чадварлагаар  өөрөө уншаад явна. Гэхдээ үсэг мэдэхгүй болон ном унших дургүй хүүхэд ч гэсэн бүгд л үлгэр домогт маш дуртай байдаг. Янз бүрийн хүүхдүүдэд нас харгалзалгүйгээр үлгэрийн сайханыг болон сэтгэлийн төлөвшилийг олгохын тулд энэ ”Уншиж сонсгох” гэсэн аргыг хэрэглэж байна. Энэ арга нь уншиж буй багш, сонсож буй хүүхэд хоёрын сэтгэлээрээ харилцан холбогдож буй цаг юм. Тааламжтай, сэтгэл амар тайван байдал ангид бий болно. Анги удирдсан багш нь өдөр бүр бага багаар төлөвлөгөөтэйгээр үргэлжлүүлэх явдал нэлээн бий. Ингэснээр тухайн ангийн түвшинг тодорхойлох суурь нь болохоос гадна сайн бэлтгэгдсэн хичээлд зохион байгуулахад дөхөм болно.

l  Уншиж сонсгох аргыг үргэлжлүүлбэл・・・・

　※сонсох, ойлгох чадвар нь сайжирна

　※мэдлэгийн түвшин нь тогтвортой болно

　※номонд дуртай болох

 

⇒Хичээлийн жил эхлэх үеэс л номыг уншиж сонсгох аргыг хэрэгжүүлж эхлэх багш бий.

Тайван тогтвортой анги бүрэлдэх эхлэл нь болно.

Мөн энэ байдал үргэлжилснээр ангийн түших хүч нь болж өгнө.

l  Уншиж сонсгох аргыг хэрэглэх үед анхаарах зүйл:  

※хоорондоо ярьж болохгүй

※хөдөлж болохгүй

 

⇒Эхлэл бол хамгийн чухал

Эхлээд л анхаарах зүйлсийг сайн ойлгуулан ярилцан мөрдүүлэх явдал юм. Дахин давтан хэлэх шаардлагагүй болно. Тэгээд хүүхдүүд анхааралтай байвал сайн магтаж байвал зүгээр.

 

l  Уншиж сонсгохын суурь алхам 1

※Амаа бага зэргийн том ангайгаад

※Бүгдэд сонсогдох дуугаар

※Тод аялгуутайгаар

※Удаан унших

 

⇒Багш Монгол хэлний хичээл дээр чангаар унших ба Сэтгэл судлал хичээлийг мөн адил чангаар унших

Дасгал сургуулилт нь чухал.

 

l  Уншиж сонсгохын суурь алхам 2

※Доголоос догол руу шилжих үедээ ойлгомжтой уншиж өгөх

※Харилцан яриаг жаахан хурдан

※Хоолойн өнгөний өндөр нам・чанга сулыг тохируулах

※Унших хурдыг анхаарах

 

⇒Хүүхдийн хүлээн авч буй байдалыг ажиглангаа уншвал дууны өнгө болон уншлагын хурдны хэмжээг тохируулан мэдэж чадна.

 

Сонсох нь чухал учраас, ойлгоход амар агуулгатай номноос эхэлсэн нь дээр. Хамгийн чухал нь багш Сэтгэлээсээ уншиж өгөх нь маш чухал.

Би ч гэсэн Японд байхдаа өдөр бүр энэ аргыг хэрэглэж байсан. Бага ангид өдөрт нэг ном. Хүүхдүүд 「Дахиад унш даа 」「Дараагийн удаа үүнийг уншаарай」... Ахлах ангид уран зохиолыг бага багаар хэсэгчлэн .Хүүхдүүд「Үргэлжлэл нь яах болоо?」「би байсан бол ингэх байсан даа?」「Үргэлжлэлийг нь унших юмсан 」гэж ярьцгадаг байсан.

Өдөрт ердөө л 3минут, 5минут хүүхдүүдийн төлөө энэ аргыг туршиж үзээрэй.

Бодитоор энэ аргыг хэрэглэснээр, янз бүрийн эргэлзээ төрөх болно.

Ямар нэгэн асуулт байвал санаа зоволтгүй асууна уу.

Хэрэв та бүхэн хүсвэл танай сургууль дээр очин энэ аргын тухай яриа хийж болно.

第22回　子どものこころを育てるために・・・・

　日本では、幼児教育や小学校教育に「こころの教育」を取り入れています。その一つの方法として、日本でよく行われているのが「読み聞かせ」です。

　今日は、この「読み聞かせ」について書こうと思います。

　子どもたちは、物語が大好きです。読書の好きな子は、どんどん自分で読んでいきます。しかし、文字がまだ読めない子、読書は好きじゃない子も物語は大好きです。様々な子どもたち物語の楽しさと、心の成長のために、年齢を問わず「読み聞かせ」を行っています。

　「読み聞かせ」は、読み手の先生と聞き手の子どもたちとの心の交流の時間です。心地よい安心感が学級に広がります。学級担任が毎日少しずつ、意図的に継続していることもよくあります。そのことが学級づくりのベースになり、授業の充実に結びついていきます。

l  読み聞かせを続けると・・・・

　※聞く力が育つ

　※学級が落ち着いてくる

　※本好きが増えてくる

⇒学級開きから本の読み聞かせをスタートさせる先生もいます。

落ち着いた学級づくりがスタートします。

継続が学級の力になります。

l  読み聞かせの約束

※おしゃべりとしない

※動かない

⇒始めが肝心。

初めにきちんと約束を守らせると、何度も注意することがなくなります。

できたことで、褒めましょう。

l  読み聞かせの基本ステップ１

※口を少し大きめに開いて

※全体に聞こえる声で

※はっきりと発音

※ゆっくり読む

⇒先生が国語で範読をするとき、道徳の資料を読むときにも基本を守ります。

　練習が大切です。

l  読み聞かせの基本ステップ２

※間の効果

※会話文は少し速めに

※声の大小・強弱をつけ

※読みの速度に気を付ける

⇒子どもの反応を見ながら、読み聞かせをすると、間や声の調子、読みの速度のコツがわかってきます。

聞くことが基本なので、やさしい内容の本から始めるとよいでしょう。先生方が、「子どもに読んであげたい」という気持ちがとても大切です。

私も日本では、毎日、読み聞かせをしていました。低学年は1日1冊。子どもたちは「もっと読んで」「次これ読んで」、、、。高学年には物語を少しずつ継続。子どもたちは「続きはどうなるの？」「自分ならどうするかな？」「後で自分で読みたい」など話していました。

1日たった3分・5分。子どもたちのために導入してみませんか？

実際に読み聞かせをしてみると、いろいろと疑問が出てきます。質問があれば、どんどんと寄せてください。また、希望がありましたら、学校の方に読み聞かせ出張しますよ。