Тэмдэглэл 34: Миний хичээлийн судалгаа

Өнгөрсөн өдөр (даваа гаригийн орой) хамт ажилладаг багш маань Маюми багшаа , ирэх пүрэв гаригийн 1р цаг хамтдаа хичээл хийцгээе гэлээ.

「Болно оо. Юуны тухай вэ？」

「Японы бага боловсролын түүхийн тухай хийгээч」гэлээ. Ингээд энэ сэдвээр заахаар боллоо. Гэхдээ хичээлийн бэлтгэл ердөө л 2 хоног.

Шударга хэлэхэд хэцүү санагдсан. Яалт ч үгүй Японд байхад Японы боловсролын түүх үзсэн нь үнэн. Бага байхын л түүхийн хичээлд дургүй байсан надад сонирхолгүй хичээл байсан ба их суруульд кредит цуглуулахын тулд л цээжилж байсан болохоор санаж өгөхгүй байлаа. Бас дээр нь「Бага боловсрол」гээд онцолсон байдаг. Зөвхөн бага боловсролоор хэдэн ч янзын судалгаа хийж болохоор ёроол нь гүнзгий агуулга нь гүн сэдэв юм. Тэрийг 90минутанд дээр нь онолын хувьд ойлгоход хялбараар...нэлээн хэцүү санагдлаа.

Гэж хэлснээр хийхээр боллоо. Оюутнуудын төлөө болохоор, нухацтай бодохгүй бол болохгүй...

Компьютерийн өмнө суун интернет нээлээ. Юун түрүүнд хайлт「Японы боловсролын түүх」 Өө～～～Зөндөө, зөндөө гарч ирлээ. Тэр дотроос хэрэгтэйгээ сонгон олныг уншлаа. Олон гэж хэлж байгаа ч 2 ч биш 10аас дээш хуудас уншлаа. Голчлон судалгаа болон хууль сонгон уншлаа.

Уншсан зүйлдаа тайлбар хийн бага боловсролд хамааралтай хэсгийг сонголоо. Тэгээд дахин уншиж нягталлаа.

Би ингэхэд 15цаг зарцуулсан. Гэхдээ хөгжилтэй байлаа. Мэддэг юм шиг хирнээ мэддэггүй өөрийн орны тухай мэдэж авах нь их сонирхлтой ба улам их цааш гүнзгийрээд уншаад явчихна. Гэхдээ илүү их мэдэх тусам тэр хэмжээгээрээ ойлголттой болно.

15цагийн дараа нэг амьсгаа аван, өөрөө дотроо бодож үзлээ. Ямар цаг хугацааны урсгал байсан? Ямар хуулийн дагуу яаж өөрчлөгддөж байсан? Тэр цаг үеийн байдал, гэрэл зураг ба зураг байхгүй болов уу?

Японы цаг үеийн байдалыг мэдэхгүй над шиг түүхийн хичээлд дургүй оюутанд ойлгогдохоор болгоход хэрхэн тайлбар хийвэл сонирхолтой байх талаар бодонгоо япон хэлээр presentation бэлдлээ.(Power point hereglen)Оюутнуудын байр сууринаас бодох. Power point хийхэд 8цаг зарцууллаа. Бодсоноос нэлээн цаг зарцуулчихлаа. Энэ нь японд багш байхад хүүхдүүдийгээ сайн мэддэг болохоор хэрхэн хариу үйлдэл хийхийг нь ч төсөөлөх чадвартай байсан болохоор..Харин одоо бол монголын оюутнууд. Сайн мэдэхгүй байлаа. Хэн ч байсан ойлгохоор,  сонирхохооор... гэж бодох нь их хэцүү байсан.

Арай гэж дууслаа(япон хэл дээр ) Энийгээ монгол хэл дээр болгохгүй бол болохгүй...Япон хэлийг бага сургуулийн хүүхэд ч ойлгохоор үгээр бичиж монгол хэл рүү орчуулах. Мэдээж мэдэхгүй үг зөндөө. Толь бичиг байхгүй бол барахааргүй ажил. Нэлээн дасаж ирсэн ч 6цаг зарцуулчихсан байлаа. Гэвч миний монгол хэл хараахан болоогүй...Үнэнийг хэлэхэд өөрөө өөрөөсөө асуумаар... Янз бүрийн зүйл хиймээр байгаа ч чадахгүй байгаа өөрийгөө голно. Улам илүү монгол хэл чаддаг болох юмсан гэж бодох үе бий.

Ердөө 90минутын хичээлийн төлөө би 30цаг зарцуулан хичээлийн судалгаа хийлээ. Бэлтгэх хугацаа 2өдөр байсан боловч 24цагаас илүү зарцуулсан.

Пүрэв гариг Цогдолмаа багштай хамт хичээл хийлээ. Заах танхим нь лекцийн танхим. Микрофон ажилгүй бас прожектор ч ажилгүйбайсан. Ойролцоогоор 90 оюутан. Хичээж хийсэн илтгэлээ үзүүлж чадсангүй. Миний монгол хэл нэвтрэлцсэнгүй, ойлголцохгүй хэсэгтээ багшаас тусламж авангаа үргэлжлүүллээ. Яахын аргагүй зураг харуулах нь ойлголт төрүүлөхөд амар гэж бодон компьютерээ барин зургаа харуулан тайлбар хийлээ.

Оюутнууд идэвхитэй сонсож ялангуяа зурганд сонирхлоо хандуулж асуулт асууж сэтгэгдлээ хэлж байсан. Инээмсэглэн асуулт асууж байсанд нь би их баярласан. Бэлдсэн хичээлд минь идэвхитэй оролцсонд баярласан. Хичээсэн минь талаар болоогүйд баяртай байлаа.

Миний хэлмээр байгаа зүйл бол зарцуулсан цаг хугацаа биш хичээл заах үед олон материал уншин хичээлийн заах аргыг сонгож байгаа юу гэсэн асуудал юм. Олон материал уншин хэд хэдэн заах арга судалчихвал хичээл хийх явцад хүүхдэд ойлгомжгүй байвал өөр аргаар заавал дээр юм. Тэр үед шууд нийцтэй байна уу үгүй юу хүүхдийн ойлголтоор мэдэж болно. Хүүхдүүдийн төлөө 「Хичээлийн судалгаа хийж олон материал уншин бодож төлөвлөх нь чухал.」 

Миний хичээл японд байхаас эхлэн цаг бүрийн хичээлийн материалын судалгаа хийдэг. Монголд ирсэнээс хойш цаг их шаардагдаж байгаа ч зүгээр гэж бодно. Хүүхдүүд, оюутнуудын инээмсэглэлийг харах нь хамгийн баярламаар. Дахин хичээх урам төрдөг.

第34回　私の授業研究

　先日（月曜日の夜）、一緒に働いている先生に言われた。

「真有美先生、今度の木曜日の1時間目、一緒に授業をしましょう」と。

「いいですよ。何についての授業ですか？」

「日本の初等教育の歴史について、やってください。」

ということで、「日本の初等教育の歴史」について授業することになった。すなわち、準備期間は2日しかない。

　正直、困った。確かに日本にいる時に「日本の教育史」という勉強はした。しかし、歴史が昔から大嫌いな私にとって、面白い学問ではなく、大学の単位を取得するための、短期記憶でしかなかったため、全く覚えていなかった。その上、「初等教育」と限定をされている。また、このテーマだけでいくつの研究が出来るだろうというくらい、奥が深く、内容の濃いテーマだ。それを90分で、しかも概論的にわかりやすく。。。かなりの難題だった。

　とはいえ、引き受けた授業。学生たちのためになるのであれば、しっかりと授業を考えなくては。。。。

　パソコンの前に座り、インターネットを開く。まずは検索「日本の教育史」。お～～～いっぱい出てくる、出てくる。その中で必要なものを選び、複数を読む。複数と言っても2つではない。今回は10以上のページを読んだ。主に、研究文や法律を選んで読んだ。

　読んだものを解釈し、初等教育にかかわる部分だけを抽出。そして、再度、読み直し、解釈。

　私自身が内容を解釈するのに15時間を費やしてしまった。でも、楽しかった。知っているようで知らない自国のことを知るということは、とても面白く、ついつい、深追いをしてしまう。でも、深く知ることで、より理解ができることも往々にしてある。

　15時間後、一息入れて、再度、自分の中で整理をした。どういう時代の流れがあったのか？どういう法律によって、どう変わっていったのか？その時代、時代の様子の写真や絵はないのだろうか？

　日本の時代背景を知らない、きっと私のように歴史嫌いな学生にもわかりやすくするには、何をどう説明したらいいのだろうか？そんなことを考えながら、日本語でプレゼンテーション準備（パワーポイントを使って）をする。学生たちの立場になって考える。パワーポイント作成に約8時間。自分が思っていたよりも時間を費やしてしまった。その理由は、日本で担任をしている時は、子どもたちの様子がよくわかり、反応も容易に想像できるようになっていた。しかし、今は、モンゴルの学生。様子がわからなかった。誰もが理解できるように、誰もが興味・関心が持てるように、、、と考えることは、とても難しいことだった。

　やっと出来上がった日本語の授業準備。これをモンゴル語に訳さなければ。。。日本語を小学生でもわかるような言葉に噛み砕き、モンゴル語に直していく。もちろん、わからない単語はいっぱい。辞書がなければできない作業だ。随分、慣れてきたとはいえ、約6時間、かかってしまった。しかし、私のモンゴル語はまだまだ、、、。本当は、こんな話をちょっとした小話でしたい。こんな質問を投げかけてみたい。いろんなことを思うものの、できない自分がもどかしかった。もっともっと、モンゴル語ができるようになりたい！と痛感する瞬間でもある。

　たった90分の授業のために、私は約30時間を費やし、授業研究をした。準備期間は2日。なのに24時間以上を費やしたことになる。

　木曜日、ツォグドルマー先生と一緒に授業をした。会場は、講堂。マイクもなし。プロジェクターもなし。生徒は90人弱。一生懸命作ったプレゼンテーションもスクリーンで見せることはできなかった。私のモンゴル語で通じない、通じにくいところは、先生に助けてもらいながら、授業を進めた。やっぱり写真や絵を見てもらうことで理解できることもたくさんあるはず。。。そう思って、パソコンを持って机間巡視をしながら、説明をした。

　学生たちは、一生懸命に聞いてくれた。特に、写真や絵には興味を持ち、質問や感想がたくさん出た。学生たちが笑顔で質問してくれるのが、何よりもうれしかった。私の考えた授業で、反応してくれたことがうれしかった。頑張ってよかったって思った。

　私が言いたいのは、費やした時間ではない。授業をするときに、たくさんの資料を読んで、授業方法を選んでいるかということだ。たくさんの資料を読み、いくつかの指導方法を考えておくと、授業をしている時に、子どもたちがあまり理解できていないな？と感じたら、違う方法で同じ内容を指導すればいい。その時に、すぐに対応できるかどうかが、子どもたちの理解度を左右する。子どもたちのために、「授業研究は、複数の資料を読み、考えることが大切だ。」

　私の授業、日本にいる時から毎時間分の教材研究をしている。モンゴルに来てからは、時間が多く必要になっているが、それはそれでいい。子どもたち、学生の笑顔を見ると、本当に嬉しくって、達成感がある。次も頑張るよ～って気持ちになる。