Тэмдэглэл 72: 「Хайран」”Моттайнай”

「Хайран」”Моттайнай” Энэ үгийг мэддэг монгол хүн хир зэрэг байгаа бол. Харин Япон хүний хувьд бол бүр багаасаа эмээ өвөө аав ээж эргэн тойрны ахмад хүмүүс багш нар гэх мэт олон том хүмүүсээс янз бүрийн Хайран гэдэг үгний тухай суралцсаар ирсэн. Энэ үгийг сонсоогүй Япон хүн байхгүй гэхэд болно. Намайг бага байхад “Хайран чөтгөр гарч ирнэ шүү～” гэдэг Зурагт СМ хүртэл гарч байлаа “http://www.youtube.com/watch?v=6be2IvKKdo4”. Ийм л нэртэй үг гээд боддоо.

Энэ үг япон үг боловч яг энэ чигээрээ дэлхийн хэмжээнд хэрэглэгддэг. Тэр хэмжээгээрээ олон хүн мэддэг.

Энэ үгийг дэлхий дээр танил болгосон хүн бол Байгаль орчны салбарт анхны Нобель хүртсэн эмэгтэй Кени улсын Вангари-Маатай（1940－2011）гэдэг хүн. Тэр 2005онд Японд ирээд буцахдаа сэтгэлд нь үлдсэн үг нь”моттайнай”гэсэн япон үг байлаа.

　Байгаль орчин 3Ｒ　+　Respect　＝Моттайнай

    Байгаль орчин 3Ｒ гэдэг нь Reduce (Хог багасгах), Reuse (дахин ашиглах), Recycle (дахин боловсруулах) гэсэн 3үгний эхний 3 үсэг юм. Байгаль орчин 3R гэсэн үг нь зүгээр л үг бус нөхөшгүй байгалийн баялагаа хамгаалах гэсэн утгыг агуулах бөгөөд энэ нь Моттанай гэсэн утгатай юм. Маатай гуай үзэсгэлэнт байгалийг хамгаалахын тулд дэлхийн нийтлэг үгээр энэ үгийг сонгон дэлгэрүүлсэн.

Энэ моттайнай гэсэн үг японоос төрсөн боловч одоо дэлхийн хэн бүхэн мэдэх хүлээн зөвшөөрөгдсөн үг болж байгаа.

Японы хүүхдүүд мэдээж одоо ч гэсэн дээр үеийхтэй адилаар энэ үгийг заалгасаар л байгаа. Дээр үед зөвхөн том хүнээс л сонсож байсан бол одоо зурагт ном байгаа. ”Моттайнай эмээ” гэсэн ач эмээ 2ын тухай гарах бөгөөд түүгээр дамжуулан олон утга агуулах моттайнай-ын тухай хүүхдүүд суралцдаг. Энэ зурагт ном дан ганц япон хэл дээр бус англи хэл дээр бас байдаг. Монголын хүүхдүүдэд уншиж өгмөөр байна.

第72回　「もったいない」

　「もったいない」この言葉を知っている人は、どのくらいいるだろうか？

この言葉は、私たち日本人は、小さなことから、祖父母・両親・近所の方・先生など多くの大人たちから言われ、様々な「もったいない」について学んできた。「もったいない」という言葉を聞いたことのない日本人は一人もいない、と言ってもいいだろう。私の子どもの頃は、「もったいないお化けが出るぞ～」というテレビＣＭ（http://www.youtube.com/watch?v=6be2IvKKdo4）もあった。そのくらい有名な言葉である。

この言葉は、日本語であるが、日本語のまま世界でも使われている。そして、多くの人々がこの言葉を知っている。

　この言葉を世界的に有名にしたのは、環境分野で初のノーベル平和賞を受賞したケニア人女性、ワンガリ・マータイさん（1940－2011）。彼女が、2005年の来日の際に感銘を受けたのが、「もったいない」という日本語でした。

環境3Ｒ　+　Respect　＝　もったいない

環境3Ｒとは、Reduce（ゴミ削減）、Reuse（再利用）、Recycle（再資源化）の３つの頭文字Ｒから、3Ｒと言われている。

環境活動の3Rをたった一言で表せるだけでなく、かけがえのない地球資源に対するRespect(尊敬の念)が込められている言葉、「もったいない」。マータイさんは美しい環境を守るために、世界共通語の「MOTTAINAI」として広めることを提唱した。

　この「もったいない」って言葉は、日本から生まれたが、今、世界をつなげるアイコトバ「MOTTAINAI」へとなってきている。

　日本の子どもたちも、もちろん、「もったいない」ということは、今も昔も変わりなく教わっている。昔は、大人たちからだけだったけれど、今はこのような絵本が紹介されている「もったいない　ばあさん」。孫とお婆さんのやり取りを通じて、様々な「もったいない」を子どもたちが学ぶようになっている。この絵本、実は日本語だけではない。英語版も発売されている。モンゴルの子どもたちにも、この絵本を読んであげたい。