Тэмдэглэл 62 : Хүүхдүүдээс ирэх дохио

Монгол хүүхдүүд ч японы хүүхдүүд ч хичээл дээр хийх үйлдэл буюу орчиндоо илгээх дохио нь адилхан санагдана.

Жишээ нь хичээлийн дундуур хүүхдүүдийн зүгээс ирэх аюулын дохио. Хамгийн түгээмэл нь хичээлээ ойлгохгүй байх үед үзүүлэх дохио.

①     Эвшээх → Урд өдөр нь орой унтсан ч байж магадгүй. Гэхдээ, сонирхолтой юмуу, өөрийнх нь анхаарал татсан зүйл байвал хүн нойроо ялж чаддаг. Өөрөөр хэлбэл, хичээл сонирхолтой, илүү ихийг сурч мэдэх хүсэл байгаа тохиолдолд чөтгөрийн нойр хүрэх учиргүй. Эвшээх нь хүүхэд хичээлдээ төвлөрч чадахгүй байгаагийн шинж. Багш хичээлээ сонирхолтой сайн зааж чадаж байж хүүхэд хичээлдээ анхаарч төвлөрөх болно.

②    Хичээлтэй холбоогүй өөр юм хийх → Энэ бол түгээмэл дохио. Хичээлдээ сонирхолгүй байгаа учир оролцох хүсэл ч байхгүй. Тиймээс, бага ангийн хүүхдийн хувьд, өөр юм хийж цагаа нөхцөөх нь олон. Харандаагаа эгнүүлж тавих ч юмуу, хажуугийн хүүхдээ өдөж оролдох зэрэг.. . Энэ бол багш руу илгээж байгаа том сигнал.

③    Анхааралгүй байх буюу багштай огт харц тулгарахгүй байх → Хичээлээ ойлгохгүй тохиолдолд үзүүлэх сигнал. Багш байнга хүүхдүүдийнхээ нүд рүү харж ажиглангаа хичээлээ явуулаагүй тохиолдолд энэ дохиог тэр дор нь хүлээж авч чадахгүй. Энэ нь өдөр тутамд хүүхдүүд хүнтэй ярихдаа заавал нүд рүү нь харж ярих хэрэгтэй гэж хэлэхийн зэрэгцээ, багш өөрөө хүүхдүүдтэйгээ харьцахдаа байнга нүд рүү нь харж ярихыг хичээх хэрэгтэй. Тэгвэл, тэдний зүгээс ирэх дохиог дариухан хүлээж авч чадах болно. 

     Хичээлийн судалгаагаа сайн хийж, хүүхдүүдийн сонирхолыг татаж чадахаар хичээлээ зааж чадах юм бол хичээлтэй холбоотой аюулын дохиог ихэнхийг нь арилгах боломжтой. Энэ тохиолдолд хүүхдүүд хичээлээ ойлгосон гэсэн дохиог олноор илгээнэ. Жишээ нь,

①   Инээмсэглэх → Хүүхдүүд хичээлээ ойлгосон тохиолдолд нүүр дүүрэн инээмсэглэдэг. Энэ нь багш бидэнд бэлэг авсан мэт их аз жаргалыг мэдрүүлдэг.

②   Асуулт асуух・үг хэлэх нь ихэснэ → Хичээлтэй холбоотой, илүү тодорхой дэлгэрэнгүй сэдвээр хүүхдүүд ярьж эхэлдэг. Ийм тохиолдолд хүүхэд өөрөө хичээлээ хийж эхэлдэг.

③    Харц тулгарах → Хүүхдүүд сонирхсон зүйлээ бүх хүчээрээ сонсож, харж, боддог учир, багштайгаа байнга харц тулгардаг. Зарим хүүхдүүд багшаа ярьж байх үед толгой дохиж суух тохиолдол ч байдаг.  Японд хүн юм ярьж байх үед  нөгөө хүн нь “ Толгой дохих ” нь хэвийн үзэгдэл. Энэ нь “яриаг тань анхааралтай сайн сонсож байгаа шүү ” гэсэн дохио юм.  

　Хүүхэд хичээлдээ сонирхолтой байвал, сайн сигнал их ирэх болно. Тийм л хичээл бүгдээрээ заахаар зорицгооё!

第62回　子どもたちからのシグナル発信

　モンゴルの子どもたちも日本の子どもたちも、学校の中で発信しているシグナルは同じように思う。

例えば、授業中の子どもから発信されるＳＯＳシグナル。代表的なのが、学習内容がわからなくなった時に発信されるシグナル。代表的なのは、

①    あくびをする→これは、前日の夜に寝るのが遅かったのもあるだろう。しかし、面白いことや興味・関心のあることに関しては、人は眠気よりも勝る。すなわち、授業が楽しい。もっと学びたいという意欲があるときは、睡魔は襲ってこないのだ。あくびは、授業に集中できていない証拠になる。興味・関心を持たす授業が出来れば、子どもたちは、授業に集中できるのだ。

②    授業に関係のないことをする→これは典型的なシグナル。授業に興味・関心がないか

ら、参加意欲がない。だから、小学生の場合、他のことをして、気を紛らわせていることが多い。鉛筆を並べてみたり、隣の子どもにちょっかいを出してみたり、、、これも立派な先生へのシグナル。

③    ボーっとして、先生と目が合わない→これは理解ができていない時に送られてくるシグナル。このシグナルは、先生が常に子どもたちの目を見て指導をしていなければ、すぐに受信することはできない。これは、日頃から子どもたちに、相手の目を見て話すことを指導しつつ、先生も子どもたちの目を見て指導することを心がけることから、始めると、素早くキャッチできるようになる。

などがある。

　授業に関するＳＯＳシグナルは、授業を研究し、子どもたちの興味・関心にあった授業をすることで、ほとんどが無くなる。代わりに、子どもたちの理解できた時のシグナルがたくさん発信されてくる。例えば、

①    笑顔→子どもの理解できた時の笑顔は、満面の笑顔。私たち教師に、ご褒美をもらった時の様な幸せを与えてくれる。

②    質問・発言が増える→授業に関係する、発展的な内容も子どもたち自身から発言されるようになる。こうなれば、子どもたち自身が進んで学習をしてくれる。

③    目が合う→子どもたちは、興味・関心のあることは一生懸命に聞く・見る・考えるので、指導する教師と目がよく合う。中には、話している時にうなずく子どももいる。「うなずく」と行動は、日本では相手の話に相槌をする基本的な行動。すなわち、「しっかり話を聞いていますよ。」というシグナル。

などなど。

　子どもが授業に興味・関心を持つことが出来れば、授業はよいシグナルがたくさん発信されるようになる。そんな授業を目指しましょう！